In dagblad Trouw las ik laatst een artikel waarin fruitvliegjes enthousiast werden omschreven als het ideale proefdier. Fruitvliegjes zijn de meest gebruikte diersoort in laboratoria. Aan het vermeerderen en verzorgen zijn weinig kosten verbonden. Omdat ze zich zo razendsnel voortplanten zijn ze enorm populair onder wetenschappers die onderzoek doen naar genetica. Maar, hoeveel fruitvliegjes worden eigenlijk gebruikt in onderzoek? Er is geen mens die het weet, want dat wordt nergens bijgehouden.

Meest gebruikte proefdier is geen proefdier

De reden dat het gebruik van fruitvliegjes in onderzoek nergens wordt bijgehouden is omdat deze diersoort niet valt onder de ‘gewervelde diersoorten’. In de Wet op de dierproeven wordt een harde lijn getrokken tussen gewervelde en ongewervelde diersoorten. Voor onderzoek naar ongewervelde diersoorten hoeft geen vergunning te worden aangevraagd. Dus ook niet voor fruitvliegjes. En zo ontstaat de vreemde situatie dat de diersoort die het meest gebruikt wordt als proefdier geen proefdier mag heten.

Buiten de wet

Fruitvliegjes zijn vogelvrij. Iedereen mag met ze doen wat hij of zij wil. Onderzoekers mogen er onbeperkt gebruik van maken. Op internet vind je talloze verslagen van middelbare scholieren die projecten hebben uitgevoerd waarbij ze testjes deden op fruitvliegjes. Dat mag en dat kan, want fruitvliegjes vallen buiten de wet.

Intelligentietest

Heel soms gebeurt het dat een diersoort alsnog de ‘beschermde proefdierstatus’ krijgt. Enkele jaren geleden gebeurde dat met de octopus. De aanleiding was de ontdekking dat octopussen even slim zijn als de meest intelligente landdieren. Zo maken deze dieren gebruik van gereedschappen. Er is zelfs een voorbeeld bekend van een octopus die blijkbaar last had van een felle lamp en elke nacht zorgde voor kortsluiting door daar water overheen te spuiten.

Citotest voor fruitvliegjes?

Kortgeleden las ik het boek ‘Het geheime leven van vissen’ van Jonathan Balcombe. Vissen hebben geen gezichtsuitdrukking waarin wij mensen ons kunnen herkennen. Dat leidt vaak tot de aanname dat vissen dom en niet sociaal zijn. In het boek worden bewijzen geleverd van het tegendeel. Er zijn vissen die hoog intelligent gedrag vertonen! Maar om dergelijke bewijzen te vinden heb je creatieve onderzoekers nodig die op een heel eigen en nieuwe manier observaties uitvoeren. Wordt het misschien niet de hoogste tijd dat er een passende Citotest wordt ontwikkeld voor fruitvliegjes?

Ouderwets onderzoek

Niks Citotest! Ik sta helemaal achter het standpunt van Proefdiervrij dat je dieren niet moet gebruiken in onderzoek. Het maakt geen verschil of het nu honden of vliegjes betreft: dieren zijn geen gebruiksvoorwerp. Steeds vaker blijkt dat het testen op dieren een slechte of op zijn minst een ouderwetse manier is om onderzoek te doen.  Er komt de laatste decennia steeds meer kennis beschikbaar over DNA en genetica dankzij onderzoek naar menselijke genen. Toch maar wat aardiger worden voor fruitvliegjes? Misschien voor de zekerheid ook de fruitvliegjes een aai over de bol geven de volgende keer dat je ze tegenkomt!