Wat is een organoid?

Organoids zijn het beste te omschrijven als mini-orgaantjes. Het zijn klompjes cellen die uit verschillende celtypen bestaan die op eenzelfde manier zijn georganiseerd als het echte orgaan. Hierdoor heeft een organoid dezelfde eigenschappen als het orgaan. Het is dus een gekweekt mini-orgaan dat bestaat uit cellen met persoonlijke eigenschappen van een patiënt.

Organoids gaan proefdieren vervangen

Een organoid is dus geen miniatuur orgaan. Een longorganoid bijvoorbeeld ziet er niet uit als een long, maar heeft wel alle eigenschappen van een bepaald stukje long en is daardoor een uitstekend onderzoeksmodel voor een beperkt aantal vragen. Elk deel en/of functie van de long vereist een eigen organoid. Een organoids van de hele long bestaat (nog) niet.

De organoid is een ontdekking van prof. dr. Hans Clevers van het Hubrecht Instituut in Utrecht. Hij ontwikkelde als eerste een darm-organoid in 2007.

In principe is het mogelijk om van alle functies van organen een organoid te maken. Daarom is de potentie van deze techniek ook zo enorm groot. Het moet mogelijk zijn om het hele menselijke lichaam na te bouwen met behulp van organoids. Er bestaan inmiddels organoids van darmen, lever, hart, longen, hersenen, ogen, huid, baarmoeder, placenta en misschien nog wel meer, want de ontwikkelingen staan niet stil. De vraag is niet zozeer of het mogelijk is om een bepaalde organoid te maken, maar meer wanneer wetenschappers hiervoor het recept vinden.

Prof. dr. Hans Clevers

Prof. dr. Hans Clevers

Verschillende soorten organoids

Het is ook mogelijk om organoids te maken van een specifieke patiënt. Hierdoor heeft de organoid exact dezelfde eigenschappen als (een deel van) het orgaan van de patiënt, inclusief de eventuele ziekten en afwijkingen. Hierdoor is heel gericht onderzoek mogelijk.

Inmiddels liggen in Living Biobank van Hans Clevers duizenden verschillende organoids opgeslagen. Deze komen van celmateriaal van patiënten met verschillende typen kanker. Op deze organoids is onderzoek mogelijk op individueel niveau. Er kunnen daardoor ook heel specifieke medicijnen ontwikkeld worden.

Organoids spelen daarom een belangrijke rol bij de zogenaamde personalized medicine. Naast specifieke medicijnontwikkeling, is het mogelijk om voordat een medicijn aan een patiënt wordt voorgeschreven, de effectiviteit getest wordt en dus de juiste medicijn keuze kan worden gemaakt, of dat deze juiste dosering wordt bepaald.