Netwerken en risico’s in de wereld van het geld,
van de wetenschap en van het embryo

 

Risico’s zijn onderdeel van het leven. Risico’s stellen ons voortdurend voor keuzes. Of het nu gaat om je gedrag in het verkeer, een gezonde levenswijze, sparen en beleggen, of je opstelling in een debat, je zult je positie moeten bepalen ten opzichte van het onderwerp. Jouw perceptie van risico’s wordt onvermijdelijk beïnvloed door een scala aan opinies en invloeden van verschillende aard. Je bent daarin onderdeel van een netwerk van feiten en meningen. De communicatie in dat netwerk bepaalt mede jouw opstelling. Tegelijk bepaalt die communicatie ook de meningsvorming over risico’s in de samenleving in groter verband.

 

Bij het debat over risico’s van chemische stoffen is het niet anders. Een verscheidenheid van belanghebbenden uit wetenschap, politiek, industrie, ideële instellingen enzovoort hebben hun mening over het wat en hoe van de risicoschatting van chemische stoffen. De klassieke status quo van het gebruik van dierproeven als basis voor de risicoschatting is op de helling gezet. De samenleving wil steeds nadrukkelijker van dierproeven af. Wetenschappelijke ontwikkelingen bieden ook steeds meer mogelijkheden om de schadelijke effecten van stoffen langs proefdiervrije weg vast te stellen. Een systeem dat direct gebaseerd is op kennis van de fysiologie van de mens is per definitie beter toegespitst op het schatten van risico’s voor de mens. Maar een bruikbare alternatieve benadering is nog niet direct beschikbaar. Wetenschappers en regelgevers zijn dan ook nog beducht voor een transitie naar een fundamentele vernieuwing van de bestaande risicoschatting. Ook in dit debat liggen belangrijke keuzes voor.

 

Het is voortdurend plooien en vouwen, en dat niet alleen in het debat over de innovatie van de risicoschatting van stoffen. Ook in de embryonale ontwikkeling zien we dynamische netwerken, in dit geval van genen, moleculen, cellen en weefsels. In een complexe communicatie sturen ze de ruimtelijke ontwikkeling van een bevruchte eicel, via het plooien en vouwen van weefsels en organen tot een compleet, onafhankelijk functionerend individu. Wetenschappers krijgen die sturende netwerken steeds beter in kaart, en we kunnen ze nabootsen in celkweken en computermodellen. Ook de schadelijke effecten van stoffen kunnen met deze modellen steeds beter geschat worden. Dat maakt het mogelijk om direct de risico’s van stoffen voor de embryonale ontwikkeling van de mens in kaart te brengen. Zo vermijden we de omweg van het proefdier. Er liggen grote uitdagingen in de wetenschappelijke doorontwikkeling van deze innovaties. Direct daarmee verbonden is de uitdaging van de communicatie daarover met belanghebbenden in wetenschap, politiek en samenleving. Die communicatie is essentieel en moet effectief zijn om draagvlak te creëren om een fundamentele transitie in wet- en regelgeving doorgevoerd te krijgen.

 

Het gezamenlijk onderzoek richt zich primair op de ontwikkeling van humane modellen voor de risicoschatting van stoffen voor de ongeborene. De bestaande samenwerking tussen IRAS, Faculteit Diergeneeskunde en het RIVM bij de ontwikkeling van alternatieve testen in de toxicologie wordt daarmee geïntensiveerd. Maar ook de communicatie over deze innovaties en hun doorvertaling naar vernieuwing van risicoschatting in de internationale regelgeving over veiligheid van stoffen is een belangrijk doel. Dit wordt gedragen door de rol van het RIVM als adviseur van de overheid, en door de Stichting Proefdiervrij als advocaat voor de vervanging van proefdierstudies.

 

Tijdens het symposium van vandaag wordt het spel van netwerken en risico’s onder het thema ‘Plooien en Vouwen’ door sprekers vanuit drie verschillende invalshoeken breed belicht. Pepik Henneman, transitiedenker bij meneerdeleeuw.nl, zit het symposium voor. Rabobank directeur Jan de Dood vertelt hoe in de wereld van het geld risico’s centraal staan in een netwerk van belangen, mogelijkheden en bedreigingen. Jacqueline Broerse, hoogleraar risicocommunicatie, belicht de sterk schuivende panelen in de wetenschapscommunicatie over de perceptie van risico’s door verschillende belanghebbenden. Aldert Piersma neemt u mee naar de wereld van de ontwikkelings-toxicologie, waarin de communicatie in moleculaire netwerken aan de basis staat van innovatieve voorspelmodellen voor risico’s van stoffen. Dit brede perspectief daagt ons uit om in debat te gaan over vernieuwing van de risicoschatting, onze comfort zone te verlaten en met een frisse blik uitdagingen en mogelijkheden voor innovatie en transitie te beschouwen. Onder leiding van Pepik Henneman zullen sprekers en aanwezigen hierover in gesprek gaan.

 

Wil jij graag bij dit symposium aanwezig zijn omdat je geïnteresseerd bent en/of omdat je donateur bent? Meld je dan nu aan door een mail te sturen naar naber@proefdiervrij.nl.

Wil jij graag bij dit symposium aanwezig zijn vanuit je vakgebied? Meld je dan nu aan door een mail te sturen naar weijers@proefdiervrij.nl