Ik ben Hanna Niehues, onderzoeker in de experimentele dermatologie (huidonderzoek). Ik begon in 2012 met het promotieonderzoek op de afdeling Dermatologie aan het Radboudumc, in de groep van Joost Schalkwijk. Op onze afdeling doen wij onderzoek naar ontstekingsziekten van de huid zoals psoriasis en eczeem. Een aantal jaren geleden vond onze groep dat een bepaalde genmutatie, genaamd LCE3B/C-del, zorgt voor een verhoogd risico op het ontwikkelen van psoriasis. Psoriasis is een chronische aandoening die zich uit met witte schilferige plekken op de huid, die veel klachten kunnen veroorzaken voor de patiënt. Het onderzoeksdoel van mijn promotietraject was om het verband tussen deze genmutatie en het ontstaan van psoriasis beter te begrijpen en de achterliggende biologie op te helderen.
Driedimensionale (3D) huidmodellen
Om onderzoek te kunnen doen naar de biologie van gezonde maar ook zieke huid gebruiken wij als onderzoekers graag huidcellen die wij in het laboratorium kunnen kweken. Al heel lang gebruikt men cellen gekweekt in petrischalen om bv geneesmiddelen en hun effect op huidcellen in vitro te testen. Een geavanceerdere methode, die vooral veel meer lijkt op een echte huid, is het gebruik van driedimensionale (3D) huidmodellen. Hierbij kweken wij huidcellen in een bepaalde opstelling met als resultaat een stukje huid dat qua opbouw en functionaliteit zeer sterk lijkt op echte menselijke huid. Door toevoeging van bepaalde ziekte-gerelateerde stoffen, zogenaamde cytokines, kunnen wij dan van het gezonde huidmodel een model maken dat lijkt op huid van een psoriasis patiënt.
Toepassing van modellen
Door middel van beide modellen te vergelijken en te zoeken naar verschillen in de aanwezigheid van bepaalde ziektemarkers of functieverschillen proberen wij de biologie van deze huidziekte beter te begrijpen. Ik heb de afgelopen jaren gekeken wat er in de huid verandert onder invloed van de aan psoriasis gelinkte mutatie LCE3B/C-del. Dragers missen een klein stukje DNA en daardoor twee in de huid aanwezige eiwitten. Door 3D modellen te maken van huidcellen met en zonder deze mutatie heb ik kunnen vergelijken welke impact deze genetische verandering heeft en waardoor dit kan leiden tot het ontstaan van psoriasis.
Relevantere resultaten zonder proefdieren
Het gebruik van dit model door ons en andere wetenschappers levert een waardevolle bijdrage aan het verminderen van het aantal proefdieren in de wetenschap. Met behulp van dit 3D kweekmodel zijn wij in staat om onderzoek te doen naar de huid zonder dat er vrijwilligers huid voor afstaan of zonder dat er proefdieren bij nodig zijn. Dit bespaart niet alleen dierenlevens maar is tegelijkertijd ook veel relevanter omdat we experimenten direct kunnen doen op menselijke huid. De huid van ons lichaam is namelijk niet hetzelfde als die van een dier, denk bij voorbeeld aan de vacht van een muis, dus ook in dat opzicht is een humaan huidmodel een adequatere keuze. De huidcellen die wij nodig hebben voor onze kweken zijn afkomstig van menselijke huid die achterblijft na plastisch-chirurgische ingrepen zoals bijvoorbeeld buikwandcorrecties.
Model met toekomst
Ik verwacht dat dergelijke modellen van de huid en andere menselijke weefsels, een belangrijke tool zullen zijn in de toekomst van het medische onderzoek. Met deze modellen kunnen wij een menselijk orgaan zoals de huid op het lab bestuderen om zijn werking in gezondheid en ziekte beter te begrijpen. Daarnaast kan een dergelijk model ook worden gebruikt voor het testen van experimentele geneesmiddelen voor bepaalde huidaandoeningen.