Blog geschreven en foto’s aangeleverd door dr. Anne van der Does, LUMC
Welkom bij Drijfveren. Hier vertellen Proefdiervrij-onderzoekers wat hen motiveert om tegen de stroming in te gaan. Dit keer is het aan dr. Anne van der Does, assistent-professor bij het Leids Medisch Universitair Centrum (LUMC). Met behulp van proefdiervrije kweekmodellen, organoids én een long-op-chip, onderzoekt Anne de korte- en langetermijneffecten van een corona-infectie op onze longen.
Ik werk al zeven jaar als onderzoeker in het laboratorium van prof. Pieter Hiemstra, op de afdeling longziekten in het LUMC. Pieter heeft fantastische stappen gezet op het gebied van longcelkweken, waardoor we veel onderzoek niet langer op proefdieren hoeven te doen.
Momenteel lopen we vooraan met het toepassen van de nieuwste humane longcelkweekmodellen in onderzoek. Toen vorig jaar de corona pandemie uitbrak, konden we daarom snel deze modellen inzetten. Hiervoor werken we samen met de afdeling Medische Microbiologie, om zo de effecten van het coronavirus SARS-CoV-2, de veroorzaker van COVID-19, op de longen beter te leren begrijpen.
dr. Anne van der Does, LUMC
Waarom zijn proefdiervrije longmodellen belangrijk voor corona-onderzoek?
Bij een infectie met SARS-CoV-2 kunnen de longen erg beschadigd raken. Over het algemeen hebben onze longen gelukkig een sterk herstelvermogen, maar we weten nog niet hoe een corona-infectie dit herstelvermogen beïnvloedt.
De beginfase van een infectie is helaas moeilijk te onderzoeken in mensen, omdat mensen vaak pas enige tijd na de infectie klachten beginnen te krijgen.
Maar de longschade die optreedt in veruit de meeste COVID-19 diermodellen is afwezig, beperkt of niet goed vergelijkbaar met de mens. Juist daarom zijn onze modellen zo belangrijk.
Hoe werken deze modellen?
We kunnen het epitheel – het weefsel dat de bekleding van longen vormt – van mensen nauwkeurig nabootsen in onze modellen.
Deze modellen kunnen we vervolgens infecteren met corona, waardoor we kunnen onderzoeken:
- waarom een corona-infectie bij ieder mens anders verloopt.
- welke factoren belangrijk zijn voor het mogelijk maken van een infectie.
- en of er verschil zit in waar een infectie in de luchtwegen plaatsvindt.
Een infectie die plaatsvindt in de neus, is namelijk anders dan een infectie die plaatsvindt in de longen of in de longblaasjes waar de uitwisseling van zuurstof en afvalstoffen plaatsvindt.
Daarnaast willen we snappen waarom juist dit coronavirus ons zo ziek maakt, terwijl andere varianten ons alleen verkouden maken. Dit onderzoeken we door verschillende coronavirussen naast elkaar te testen in onze modellen.
De long-op-chip
In ons corona-onderzoek gaan we ook ons nieuwste model inzetten: de long-op-chip! Met dit model kunnen we de menselijke longen nóg beter benaderen in ons onderzoek. De afgelopen jaren heb ik gewerkt aan het opzetten van dit model in ons lab, en nu gaan we dit model verder ontwikkelen om de schade van COVID-19 te bestuderen.
De long-chip is een celkweek model waarbij we de mechanische krachten die een rol spelen bij de ademhaling, nauwkeurig kunnen nabootsen. We kunnen in dit model de cellen dus blootstellen aan luchtstroom en aan ‘stretch’; het uitrekken van longblaasjes, iets dat bij het ademen gebeurt. Daarnaast wordt het epitheel in nauw contact gekweekt met de cellen die de vaatwand bekleden, zoals ook in onze longen het geval is.
De basis voor een long-op-chip.
Proefdiervrij onderzoek is een leuke, maar vooral waardevolle uitdaging
Het steeds complexer en representatiever maken van deze modellen is niet alleen een enorm leuke uitdaging als onderzoeker, maar het is ook waardevol. Hoe beter wij de menselijke longen kunnen nabootsen met onze modellen, hoe meer onderzoek er zonder proefdieren gedaan kan worden.
En dat allemaal uiteraard met als doel het voorkomen en behandelen van longziekten als COVID-19!
We zijn verder dan je denkt.
Eén van de grootste misvattingen is dat wetenschappelijk onderzoek niet proefdiervrij kan. Voor sommigen voelt het zelfs alsof we misschien inleveren op veiligheid, als we proefdieren niet langer zouden gebruiken. Heel begrijpelijk – als je de alternatieven niet kent.
Om verder te komen in de strijd voor proefdiervrije alternatieven is het belangrijk om onterechte conclusies over dierproeven de wereld uit te helpen. Met onze campagne ‘We zijn verder dan je denkt’ willen we meer bewustzijn rondom proefdiervrij onderzoek creëren.
