Welkom bij Drijfveren. Hier vertellen Proefdiervrij-onderzoekers wat hen motiveert om tegen de stroming in te gaan. Dit keer is het aan Reinoud Gosens. Hij doet onderzoek naar het ontwikkelen van een astma-op-een-chip, een model dat cavia’s uit astma-onderzoek kan halen.
Reinoud: “Het is ons gelukt: voor het eerst kunnen we de zenuwcellen uit de menselijke longen kweken uit stamcellen. Een prestatie om blij mee te zijn, want nu kunnen we eindelijk onderzoeken hoe zenuwcellen communiceren met andere cellen in de longen. Met die resultaten kunnen we weer longziekten als astma, chronische hoest en COPD bestuderen.
“Onderzoek naar longziekten wordt voornamelijk gedaan op proefdieren. Maar de longen van een proefdier zijn anders dan die van een mens. Proefdieronderzoek naar longziekten levert daarom vaak maar beperkte informatie op.”
Prof. Dr. Reinoud Gosens
Een primeur in proefdiervrij onderzoek
“Proefdiervrij onderzoek is natuurlijk vaak gericht op het verminderen van proefdiergebruik en het welzijn van de dieren. Maar soms kan het ook onderzoek mogelijk maken dat voorheen nog niet kon: dat is bij ons het geval.
Met onze astma-op-een-chip kunnen we voor het eerst de omgeving van menselijke longen nabootsen. Door zenuwcellen en longspiercellen op één chip te plaatsen, kunnen we zien hoe deze cellen ‘communiceren’ bij benauwdheid: als we de zenuwcellen prikkelen, dan zien we hoe de longspiercellen hierdoor worden beïnvloedt.
Het is nog nooit eerder gelukt om zenuwcellen uit de longen te isoleren en te kweken. Dankzij ons onderzoek, gefinancierd door jullie, kunnen we nu onderzoek doen dat eerder nog niet mogelijk was met proefdieren.”
En nu?
“Een mooie eerste stap, maar we zijn er nog niet. Het kweken van menselijke cellen en het gebruik van organen-op-een-chip hebben weliswaar de potentie om proefdieronderzoek overbodig te maken; maar er zit een keerzijde aan.
Er gaat namelijk ooit een moment komen wanneer het niet meer houdbaar is, dat elke onderzoeker de specialist is van zijn of haar eigen celtype of chipontwerp. Eigenlijk moeten proefdiervrije onderzoeksmodellen beschikbaar worden voor elke onderzoeker, ook als zij niet de daarbij horende specifieke expertise hebben. Pas dan komt een proefdiervrije toekomst echt in beeld.
Om ervoor te zorgen dat de rest van de wereld ook profiteert van ons model, werken wij daarom onder andere samen met farmaceutische bedrijven.”
Van proefdierfaciliteit naar proefdiervrij centrum
“Het zou mooi zijn als er in de toekomst één centrale plek komt voor proefdiervrije kennis, onderzoeksmodellen en expertise. Misschien kunnen we gebruik maken van de centrale proefdierfaciliteiten, die door de transitie naar een proefdiervrije wetenschap steeds meer beschikbaar zullen komen. Ik denk dat we hier nog lang niet zijn, maar deze horizon wordt steeds zichtbaarder.”