Langzaam maar zeker steeds slechter kunnen zien of zelfs helemaal blind worden. Het klinkt als een nachtmerrie, maar voor ruim 1 miljoen Nederlanders is het de realiteit. Onderzoekers werken daarom hard aan een manier om oogziekten te voorkomen of genezen, maar gebruiken daar helaas nog altijd proefdieren voor.
In het lab worden muizen opzettelijk ziek gemaakt met aandoeningen die zij van nature helemaal niet kunnen krijgen. Afschuwelijk, toch? Het moet en kán anders. Daarom steunen wij drie proefdiervrij onderzoekers die niet hun ogen sluiten voor dierenleed in oogonderzoek.
De muis als omgebouwd mini-mens
In de zoektocht naar een manier om oogziekten te verhelpen, worden er in het lab verschillende soorten medicijnen op proefdieren zoals muizen getest. Maar de oogziekten die mensen krijgen, komen niet in dezelfde vorm voor bij muizen.
Om een muizenoog daarom meer op een mensenoog te laten lijken, worden de diertjes in het lab genetisch gemodificeerd. Tijdens dit proces wordt het DNA van de muis kunstmatig veranderd, zodat het dier toch een menselijke oogaandoening kan krijgen.
Het gaat hier dus om een imitatie van een ziekte bij een dier dat dit van nature niet kan krijgen.
Oogonderzoek op muizen is ouderwets
Nadat een gemodificeerde muis ‘succesvol’ een menselijke oogziekte heeft gekregen, wordt onderzocht hoe deze ziekte behandeld kan worden. Hiervoor worden er onder andere potentiële medicijnen geïnjecteerd onder het netvlies van de muis: auw!
En dat allemaal zonder succes, want een muis ziet de wereld namelijk helemaal niet zoals wij deze zien:
- De ogen van muizen en veel andere knaagdieren bevinden zich aan de zijkant van hun kop, waardoor ze veel verder om zich heen kunnen kijken zonder te bewegen.
- Waar wij stilstaande beelden makkelijk kunnen waarnemen, zijn deze voor een muis wazig. Zij kunnen bewegingen die op hen afkomen juist veel beter zien. Daarom gebruiken zij ook hun snorharen om een beter beeld van hun omgeving te krijgen: handige dingetjes die wij helemaal niet hebben.
- Muizen zijn het actiefst tijdens de schemering en in de nacht. Hierdoor zijn hun ogen zo geëvolueerd dat zij beter kunnen zien bij weinig licht.
- Als laatste hebben muizen maar twee soorten kleurontvangers in hun ogen, die de kleuren blauw en geelgroen kunnen waarnemen. Mensen hebben nog een derde kleurontvanger, waarmee we rood kunnen zien. Hierdoor is onze wereld heel kleurrijk, terwijl de muis in een vale, grijze wereld leeft.
Als we al deze verschillen op een rijtje zetten, kunnen we ons afvragen: hoe betrouwbaar is oogonderzoek op muizen eigenlijk? Het lijkt ons duidelijk dat er nodig wat moet veranderen aan hoe oogonderzoek wordt gedaan.
Wetenschappers met een oog voor innovatie
Gelukkig bewijzen drie wetenschappers dat het ook anders kan. Tess, Andries en Alex zetten de wereld van het oogonderzoek proefdiervrij op z’n kop met hun unieke, innovatieve onderzoeken.
Tess Afanasyeva (Radboudumc Nijmegen) kweekt met behulp van menselijke cellen een mini-netvlies, ook wel een netvlies-organoid genoemd. Met haar model kan onderzoek gedaan worden naar LCA, een erfelijke ziekte waarbij de patiënt meestal al vanaf de kindertijd ernstig slechtziend of zelfs blind is.
Andries van der Meer (Universiteit Twente) gebruikt menselijke cellen om een netvlies-op-een-chip te ontwikkelen. Zijn model richt zich specifiek op aandoeningen van de macula: dit is het centrale deel van het netvlies waarmee je leest en gezichten herkent. Het wordt ook wel de gele vlek genoemd.
Alex Garanto (Radboudumc Nijmegen) ontwikkelt met behulp van orgaan-op-een-chip technologie een proefdiervrij model* dat alle lagen van de achterzijde van het oog combineert. De chip wordt vervolgens gebruikt om het verloop van verschillende netvliesaandoeningen te onderzoeken.
*Het onderzoeksproject van Alex is medegefinancierd door de Vereniging Samenwerkende Gezondheidsfondsen (SGF), NWO en ZonMW met PPS toeslag beschikbaar gesteld door Topsector Life Science & Health (Health~Holland), als onderdeel van het gezamenlijke onderzoeksprogramma Humane Meetmodellen.
Red muizen uit ouderwets oogonderzoek!
Dankzij helden als Tess, Andries en Alex, gaan we een wereld tegemoet waarin oogziekten effectief behandeld kunnen worden zónder dat hier dieren voor moeten lijden. Eerst moeten zij testen, testen en nog eens testen. Helaas kost dit veel tijd en geld, maar als hun modellen eenmaal af zijn, zullen ze een enorme beweging op gang brengen. Help jij mee?
- Voor €10,- financier je de materiaalkosten van één netvlies-op-een-chip
- Voor €30,- draag je bij aan de cellen voor het ontwikkelen van een netvlies-op-een-chip
- Voor €60,- financier je één netvlies-organoid
Misschien wil je dit ook lezen:
