Om de impact op proefdiervrije innovatie te vergroten, werken we op een unieke manier samen met de onderzoeksorganisatie TNO, het biofarmaceutisch bedrijf Galapagos en de Universiteit Leiden. In een vervolgonderzoek naar nieuwe manieren om medicijnen te ontwikkelen, wordt kunstmatige intelligentie ingezet voor het verbeteren van modellen die bestaan uit menselijke cellen in een kweekschaaltje (in-vitro modellen) en die gebruikt kunnen worden voor het ontwikkelen van nieuwe medicijnen tegen leverziekten.
Doorbraak in ontwikkeling van medicijnen voor leverziekten
Het uiteindelijk doel van het onderzoek is “voor iedere patiënt een werkzaam medicijn”.
Het onderzoek richt zich in eerste instantie op leverziekten (specifiek leverfibrose, ofwel het ontstaan van littekenweefsel in de lever, omdat hier nog geen medicijnen voor bestaan). De verwachting is dat deze aanpak in een later stadium ook op andere ziekten en aandoeningen toegepast kan worden.
In het eerste deel van dit onderzoeksproject hebben onderzoekers in kaart gebracht wat er al bekend is uit medische klinische gegevens en wetenschappelijke literatuur. Ook is er onderzocht welk deel van het ziekteproces dat aanwezig is in de patiënt, ook aanwezig is in de gekweekte, menselijke cellen. Hiervoor is patiëntdata met data uit in-vitro modellen gecombineerd, wat leidde tot een betere beschrijving van de ziekteprocessen. We hopen dat met deze aanpak in de toekomst, op een efficiënte en proefdiervrije manier de effectiviteit van nieuwe medicijnen bepaald kan worden.
Inzicht in patiënt door kunstmatige intelligentie
Na een succesvolle eerste samenwerking, wordt het onderzoek vervolgd in een nieuw project. Waar in het oorspronkelijk project de focus lag op het algemene ziekteproces, wordt in dit vervolgproject de nadruk gelegd op de individuele verschillen die er bestaan tussen patiënten.
De verwachting is dat met behulp van kunstmatige intelligentie de verschillen tussen patiënten beter in kaart gebracht kunnen worden. Op basis van deze informatie zal onderzocht worden of er modellen van menselijke cellen in een kweekschaaltje ontwikkeld kunnen worden waar deze verschillen ook in aanwezig zijn.
De hoop is om met behulp van deze modellen patiënten te kunnen behandelen met medicijnen die specifiek voor hen optimaal werken: “Elke patiënt het juiste medicijn”. Ook dit deel van het onderzoek is (vooralsnog) gericht op leverziekten en leverfibrose.
Proefdiervrije toekomst
Door het gebruik van menselijke, gekweekte cellen in ziektemodellen wil dit project bijdragen aan een proefdiervrije toekomst.
Een bijkomend voordeel en doel van de ontwikkeling van goede modellen met menselijke cellen in een kweekschaaltje, is een betere vertaling naar de klinische testfase van medicijnen. Voor verschillende ziekten zijn geen geschikte diermodellen beschikbaar. Dit zorgt er mede voor dat meer dan 40% van de potentiële medicijnen faalt in de klinische (test) fase, omdat ze niet effectief genoeg zijn. Nu worden vaak nog proefdieren gebruikt, terwijl onderzoeken met menselijke cellen in een kweekschaaltje (in-vitro modellen) mogelijk betere resultaten geven. Het ultieme doel is dan ook met deze in vitro modellen een betere voorspelling te doen van welke geneesmiddelen het zullen halen tijdens de klinische test fases, en daarmee het huidige 40% falen van potentiële medicijnen terug te dringen.
Bijzondere samenwerking
Wij zijn heel blij met de voortzetting van deze samenwerking binnen dit onderzoek. TNO en Galapagos beschikken over veel kennis en expertise op het gebied van ziektemechanismen en onderzoek naar de werkzaamheid van medicijnen. De Universiteit Leiden heeft unieke kennis op het gebied van kunstmatige intelligentie. De kracht van dit project zit in het verbinden van al deze technologieën en kennis.
Debby, directeur van Proefdiervrij: “Ik ben erg blij dat we deze unieke samenwerking kunnen voortzetten en zelfs uitbreiden. De partners zijn enorm divers, waardoor we elkaar continu scherp houden en het beste bij elkaar naar boven halen. Ik ben benieuwd naar de toevoeging van kunstmatige intelligentie; want als we een auto al zelf kunnen laten rijden, dan moeten we toch ook veel meer kunnen met kunstmatige intelligentie in de geneesmiddelenontwikkeling?”
Roeland Hanemaaijer, wetenschapper TNO: “Het is belangrijk beter te begrijpen welke ziektemechanismen in patiënten aanwezig zijn, en welke daarvan ook voorkomen in humane in-vitro modellen. “Weet wat je meet” is enorm belangrijk om vooruitgang te kunnen boeken in proefdiervrije medicijnontwikkeling. Daarom is dit een prachtige samenwerking, waarbij de integratie van kunstmatige intelligentie met patiënten- en preklinische data kan leiden tot een betere en snellere medicijnontwikkeling en tot een geweldige stap in proefdiervrije innovatie.”
Beatrice Coornaert, Group Leader bij Galapagos: “Door recente biologische en technologische ontwikkelingen is er een golf van patiëntendata beschikbaar gemaakt. De uitdaging binnen deze samenwerking is nu die data van onschatbare waarde verder te verkennen en verdiepen om nieuwe inzichten rond ziekteprocessen te ontwikkelen.”
