Dit artikel is een aanvulling op het opiniestuk dat onze directeur Debby Weijers schreef voor het Parool. Dat stuk kun je hier lezen.
Wat is er aan de hand?
Momenteel wordt er in het nieuws veel gesproken over de testen die Elon Musk mag gaan uitvoeren op mensen, ten behoeve van zijn hersenimplantaten.Ook spreekt Musk uit dat zijn doel niet alleen maar ligt bij het verhelpen van lichamelijke beperkingen. Hij wil zijn breinchip inzetten om het bewustzijn van mensen, bijvoorbeeld na de dood, te laten voortleven in computers of in robots door kunstmatige breinen.
Zoals Debby in haar stuk heeft omschreven, juichen wij wetenschappelijke innovatie toe. Maar er is nog een slag te slaan als we kijken naar ethische wetenschappelijke innovatie. Wat ons betreft horen daar geen proefdieren in thuis. En als er gebruik wordt gemaakt van menselijk materiaal of menselijke data, dan moet dit altijd vrijwillig en met goed geïnformeerde toestemming van de deelnemer gebeuren.
Dit is hoe je onderzoek ethisch uitvoert
Gelukkig is er een wetenschap met respect voor dier én mens. Proefdiervrije modellen maken ethischer onderzoek niet alleen mogelijk, deze modellen leveren ook nog eens vaker betere resultaten dan proeven met dieren. Een voorbeeld dat we hierboven ook hebben aangehaald zijn bijvoorbeeld organoids, daarmee kan er onderzoek gedaan worden op basis van menselijke cellen. Maar ook onderzoek met menselijk restweefsel (weefsel dat overblijft van een operatie) is in opmars en kan het stokje van dierproeven overnemen.
Terug naar Elon. Wie ethisch onderzoek wil doen, moet durven in te gaan tegen de stroming. Een rol die voor Elon Musk gemaakt lijkt, zou je denken. Toch laat hij een steekje vallen en grijpt hij naar de bekende methodes. Waar had Elon dan voor kunnen kiezen? Als we kijken naar projecten waarbij mensen zijn ingezet en die wij verantwoord achten, dan hebben we het over onderzoeken waarbij inzichten gewonnen zijn bij bijvoorbeeld metingen: denk aan een MRI-scan waarvan de resultaten ook voor breder onderzoek worden ingezet. Ook data die verzameld worden wanneer een patiënt gemonitord wordt – denk aan een bloeddruk- of hartslagmeting – kunnen meer bieden dan waar nu gebruik van wordt gemaakt. Voorop staat dat de rechten, veiligheid en welzijn van de vrijwillige deelnemers ten alle tijde beschermd moeten worden. Geen concessies.
Een stap naar voren of naar achteren?
Wij houden de vraag: waar doet Elon het nou écht voor? Hebben die dierproeven hem dan echt niet verder geholpen? En hoe verantwoord je dan de dood van die 1.500 proefdieren door Neuralink. Met zo veel kritiek op het gebruik van dierproeven, de wijze van werken, maar ook op de diepere doeleinden van zijn onderzoek, kun je je afvragen of deze (riskante) onderzoeken met dieren en in de toekomst met mensen zijn doel voorbij schiet.
Bron vermelding: Kijkmagazine
