En hoeveel gaat er dan naar proefdiervrij onderzoek?
Veel mensen denken dat de overheid inmiddels vooral investeert in diervriendelijke wetenschap. Logisch, want dat is toch de toekomst? Maar in werkelijkheid gaat er nog steeds jaarlijks veel meer geld naar dierproeven dan naar proefdiervrije alternatieven. En het gekke is: niemand weet precies hoeveel.
In het kort
- De overheid gaf in 2018 naar schatting €49-€57 miljoen uit aan dierproeven.
- Proefdiervrije innovatie kreeg datzelfde jaar ongeveer €1,3 miljoen (bron: Technopolis).
- Er is geen recente update van deze cijfers en de meeste financiering is niet geoormerkt.
- Wat er nu precies naar dierproeven of alternatieven gaat, is dus onbekend.
- In 2024 kwam er wél een eenmalige impuls van €124,5 miljoen voor proefdiervrije innovatie (via Ombion, voorheen CPBT).
- Proefdiervrij pleit voor: transparantie, structurele steun en een eerlijke verdeling.
Wat je in dit artikel vindt:
- Wat we wél weten over geld voor dierproeven
- Hoe weinig er tegenover staat voor proefdiervrije innovatie
- Waarom deze scheve verdeling een probleem is
- En wat er moet gebeuren om dat te veranderen
Wat weten we over dierproeven?
In 2018 werd door onderzoeksbureau Technopolis in opdracht van de overheid onderzocht hoeveel publiek geld er jaarlijks naar onderzoek met dierproeven gaat. Conclusie: tussen de €49 en €57 miljoen per jaar. Het ging om financiering via universiteiten, instellingen en subsidies. Alleen al het Biomedical Primate Research Centre (apentestcentrum, BPRC) ontving in dat jaar €9,6 miljoen subsidie.
Sindsdien is dat cijfer nooit meer officieel bijgewerkt.
Wat we wel weten: in 2023 vonden er nog steeds meer dan 413.000 dierproeven plaats in Nederland (bron: Zodoende 2023). Maar wat dat de overheid kost? Geen idee. Die informatie wordt niet openbaar gemaakt. Wel weten we dat het BPRC nog steeds jaarlijks ongeveer €12 miljoen subsidie ontvangt (o.a. via het ministerie van OCW).
Wat weten we over proefdiervrije innovatie?
Veel minder. In hetzelfde rapport van Technopolis werd geschat dat er in 2018 slechts ongeveer €1,3 miljoen per jaar naar proefdiervrije innovatie ging. Dat bedrag kwam uit tijdelijke regelingen zoals Meer kennis, minder dieren en het programma Transitie Proefdiervrije Innovatie.
Een positieve uitzondering is de eenmalige investering van €124,5 miljoen in 2024 door het Nationaal Groeifonds. Dat geld gaat naar de oprichting van het Centrum voor Proefdiervrije Biomedische Translatie, dat inmiddels de naam Ombion draagt. Een mooie stap – maar verspreid over jaren, en geen structurele oplossing.
Hoe scheef is de verhouding?
Laten we de cijfers die we wél weten even op een rijtje zetten:
Klik op de afbeelding om te vergroten
Dit laat één ding zien: de verhouding is totaal uit balans. En dat is niet iets uit het verleden… dit speelt nog steeds.
En hoeveel gaat er dan naar wetenschap in totaal?
In 2024 begrootte de overheid ruim €8,6 miljard voor onderwijs, onderzoek en wetenschap. Een groot bedrag, waarvan een deel via NWO, ZonMw en ministeries richting wetenschappelijk onderzoek gaat.
Maar: we weten niet hoeveel daarvan naar dierproeven of proefdiervrije innovatie gaat. En dat komt doordat de meeste financiering niet geoormerkt is. Er wordt bijvoorbeeld geld toegekend aan biomedisch onderzoek, zonder dat wordt vastgelegd of daar dieren bij worden gebruikt. Het Technopolis-rapport zegt hierover letterlijk:
“Er is geen centraal overzicht van alle publieke investeringen in onderzoek met of zonder proefdieren. Ook zijn er maar weinig financieringsinstrumenten expliciet gericht op proefdiervrije innovatie.” (Bron: Technopolis, 2019, p. 6)
Sinds die analyse is er geen nieuwe rapportage verschenen die de verdeling opnieuw in kaart brengt. Ook de Zodoende NVWA-rapporten noemen geen financiële gegevens.
En: er komt (hopelijk) beweging
In oktober 2024 is een motie van onder andere Ines Kostić aangenomen, waarin de minister wordt opgeroepen te onderzoeken hoe proefdiervrij onderzoek gestimuleerd kan worden door financiële middelen te verschuiven van proefdieronderzoek naar proefdiervrije innovatie.
Dat onderzoek is op het moment van schrijven nog niet afgerond, maar de uitkomsten daarvan kunnen veel betekenen voor het politieke debat én zullen we tegen die tijd verwerken in deze pagina. Lees hier de motie (Kamerstuk 2024Z16228)
Wat vindt Proefdiervrij?
Wij vinden het eerlijk gezegd niet te begrijpen dat er nog altijd tientallen miljoenen euro’s gaan naar onderzoek met dieren, terwijl de overheid proefdiervrije innovatie tegelijk op de lange baan schuift.
Hoe kun je verwachten dat de wetenschap vernieuwt, als je bijna al het geld in het oude systeem laat zitten?
Dat moet anders.
Wat wij willen
- Structurele financiering voor proefdiervrije innovatie (geen losse potjes).
- Transparantie over waar ons belastinggeld naartoe gaat.
- Meer ruimte voor onderzoekers die anders durven denken.
Zolang die drie dingen ontbreken, blijft proefdiervrije wetenschap een belofte in plaats van de norm.
Wij krijgen geen 124.5 miljoen
(Was het maar zo’n feest!)
Proefdiervrij werkt aan een toekomst zonder dierproeven. Maar in tegenstelling tot grote instellingen krijgen wij géén miljoenen aan subsidies. Wij zijn er dankzij mensen zoals jij.
Wil je dat jouw geld goed terechtkomt?
Steun ons werk. Dan zorgen wij dat jouw euro’s bijdragen aan een eerlijker, slimmer en diervriendelijker systeem.
