In de zomer zitten promovendi bepaald niet stil. Alle begeleiders zijn op vakantie, zodat jij lekker door kan werken in het lab en artikelen kan schrijven. Ik heb ook zeker niet stil gezeten deze maanden: we zijn druk bezig met het opschrijven van ons eerste artikel van mijn project, experimenten uitvoeren voor de volgende stap in het onderzoek, en, de focus van deze blog, met de voorbereidingen voor het Meet the Future festival.

Tijdens het Meet the Future festival ga ik samen met Anne van Veen, promovenda bij het Freudenthal Instituut (Universiteit Utrecht), vertellen over de geschiedenis én de toekomst van proefdier(vrij) onderzoek in de voorstelling ‘Not Tested on Animals’. In dit interview lichten we vast een tipje van de sluier op met een dubbelinterview over onze onderzoeken.

Victoria: ‘Anne, jij onderzoekt de geschiedenis van proefdiergebruik, dat is een groot onderwerp! Wat onderzoek je precies?’

Victoria de Leeuw doet onderzoek naar betere bescherming van baby's, zonder proefdieren

Victoria de Leeuw, promovenda ontwikkelingstoxicologie (RIVM)

Anne: ‘Ik focus mij op de geschiedenis van dierproeven en alternatieven in Nederland vanaf 1950. Het initiatief voor het onderzoek is gekomen van het RIVM, en wordt in verband met de onafhankelijkheid uitgevoerd bij de Universiteit Utrecht. Ik kijk naar de volgende casussen: apen en het poliovaccin, de XPA-knockout muis (een transgene muis) en de opkomst van het alternatievenbeleid. Ik denk dat het belangrijk is om niet alleen de geschiedenis van de mensen te vertellen, maar ook van de andere dieren die hier onderdeel van waren.’

Anne: ‘En wat onderzoek jij ook alweer?’

Victoria: ‘Ik ben bezig met het ontwikkelen van een test waarmee we de invloed van stoffen op de ontwikkeling van het vroege embryonale brein willen voorspellen, zonder het gebruik van proefdieren. Je kunt er hier alles over lezen.’

Victoria: ‘We zitten allebei nog midden in het onderzoek, kun je al wat zeggen over je bevindingen?’

Anne: ‘Er is veel veranderd in Nederland. In 1950 werd er nog niet eens bijgehouden hoeveel dierproeven er werden gedaan en was er geen wetgeving. Inmiddels heeft Nederland de ambitie om koploper diervrije innovaties te worden en is er zowel nationale als Europese wetgeving. Aan de andere kant worden er nog steeds veel proefdieren gebruikt. Mijn en ander onderzoek laat dan ook zien dat

Verandering, bijvoorbeeld de ontwikkeling en acceptatie van een diervrije test als alternatief, ontzettend veel tijd kost en ingewikkeld is, omdat het de samenwerking vraagt van heel veel partijen. Daarnaast is er vaak angst voor de risico’s die verandering met zich meebrengt.’

Anne: ‘Deze risicomijding, is dat ook iets wat jij tegenkomt in jouw onderzoek? Zo ja, hoe?’

Victoria: ‘Binnen mijn vakgebied is iedereen hard bezig met het zoeken naar alternatieven. Daarbuiten, bij bijvoorbeeld de goedkeuring van stoffen, merk je wel dat mensen wat huiverig zijn voor nieuwe testen zonder proefdieren. De gedachtegang is dat we nu richtlijnen hebben, met dierproeven, die de veiligheid van een stof kunnen bepalen. Die mensen die de risicoschatting doen, kennen de waarde van deze testen en daarom snap ik dat ze niet als eerste staan te springen om dingen te veranderen. Maar ja, zonder verandering gaan we er niet komen.’

Victoria: ‘Is de omgang met proefdieren veranderd sinds 1950?’

Anne: ‘Wat betreft de omgang met proefdieren is het denk ik belangrijk om niet met hedendaagse kennis te oordelen over het verleden. Sinds de jaren 1950 zijn we steeds meer gaan begrijpen dat andere dieren cognitief en emotioneel veel complexer zijn dan we vroeger dachten. Hierdoor is er steeds meer aandacht gekomen hun welzijn. Wat niet is veranderd, is dat het in principe acceptabel wordt gevonden om niet-menselijke dieren te gebruiken voor menselijk voordeel.’

Anne van Veen, promovenda bij het Freudenthal Instituut (Universiteit Utrecht)

Anne van Veen, promovenda bij het Freudenthal Instituut (Universiteit Utrecht)

Anne: ‘Wat zijn binnen jouw vakgebied denk je de belangrijkste ontwikkelingen de komende 10 jaar?’

Victoria: ‘Ik denk dat we steeds beter gaan worden in het kweken van cellen; op zo’n manier dat het meer hun omgeving in het lichaam gaat nabootsen. Samen met de trend dat er steeds meer humane cellen worden gebruikt, denk ik dat we steeds beter de mens kunnen benaderen in onze kweekbakjes. Daarnaast gaan steeds krachtigere computers ons ook heel erg helpen om met de grote hoeveelheid data die we verzamelen risico’s voor de mens te voorspellen.’

Victoria: ‘Wij promovendi willen altijd meer doen dan kan in vier jaar. Is er al een onderwerp waar je geen tijd meer voor hebt, maar wat je wel graag onderzocht wil zien worden?’

Anne: ‘Wat ik interessant vind, is dat we minder accepteren bij dierproeven dan in andere gevallen van diergebruik. Dierproeven mag je alleen doen als er geen diervrij alternatief is. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld de vee-industrie, terwijl voor voedsel al diervrije alternatieven zijn en het daar ook nog eens om veel meer dieren gaat. Dit verschil vind ik fascinerend, en ben benieuwd hoe dat bijvoorbeeld vanuit  de psychologische en de economische invalshoeken te verklaren is. Helaas valt het buiten mijn onderzoek.’

Anne: ‘Wil je na je promotie door met proefdiervrij onderzoek?’

Victoria: ‘Als het kan, wil ik wel verder met proefdiervrij onderzoek. Er is voorlopig nog genoeg werk aan de winkel. Mijn interesse blijft altijd bij de hersenen, wat ik een ongelofelijk fascinerend orgaan vind. Aan de andere kant vind ik milieutoxicologie ook heel interessant, omdat dat iets is dat zowel mens als dier aangaat. Plan A is altijd kijken wat je pad kruist!’

Na het lezen van deze blog benieuwd geworden naar onze onderzoeken? Tijdens ‘Not Tested on Animals’ nemen we je mee in ons verhaal over proefdieren, van geschiedenis naar (proefdiervrije?) toekomst. Let’s Meet the Future!

Anne en Victoria

Het Meet the Future festival vindt plaats van 3 t/m 9 september op De Uithof in Utrecht. Negen wetenschappers zullen daar hun verhaal vertellen over de meest uiteenlopende onderzoeken en hun invloed op de toekomst. Anne en Victoria zijn te zien op zaterdag om 12:00. Meer informatie over het festival vind je hier.