Een traktatie voor ons, maar dodelijk voor dieren

Maar een dier is geen mens. We weten allemaal dat we honden en katten geen chocolade of druiven mogen geven: wij vinden het erg lekker, maar voor de viervoeters kan het dodelijk zijn. Logisch, want voedingsstoffen die veilig zijn voor ons, hoeven niet per se veilig te zijn voor dieren (en vice versa):

Een aantal voorbeelden:

• Druiven en rozijnen: Wij genieten er met volle teugen van, maar honden en katten worden hier juist dodelijk ziek van.
• Noten: Het is voor ons heel gezond om elke dag een handjevol noten te eten (mits je geen allergie hebt, natuurlijk), maar bij honden kan het eten van noten voor problemen zorgen. Zo kunnen macademianoten invloed hebben op de spijsvertering en het zenuwstelsel van een hond.
• Koffie en thee: Wij beginnen graag de dag met een kopje koffie of thee, maar de cafeïne in dit drankje kan in een hoge hoeveelheid dodelijk zijn voor een hond en kat.
• Chocolade: Heerlijk voor ons, maar erg giftig voor honden en katten. Het kan namelijk diarree, braken en zelfs de dood tot gevolg hebben.
• Xylitol: Xylitol is een zoetstof die wordt gebruikt in suikervrije producten zoals snoep, tandpasta en kauwgom. Honden kunnen door het eten van deze zoetstof in coma raken en zelfs overlijden.

Verschillende darmen

Dieren reageren anders op bepaalde soorten eten en drinken dan dat wij dat doen, en dat komt onder andere omdat onze spijsvertering en stofwisseling anders in elkaar steken.

Zo is het spijsverteringskanaal van een hond of kat veel kleiner dan dat van een mens: daarom hebben zij voeding nodig dat beter te verteren is. En wist je dat een rat niet eens een galblaas heeft? Hierdoor kunnen zij niet braken, iets wat mensen wel doen als zij iets giftigs hebben gegeten.

Wat is eigenlijk het verschil tussen de spijsvertering en de stofwisseling?

De spijsvertering is wat er gebeurt direct na het eten. Het voedsel wordt verteerd en fijngemaakt, zodat de nuttige stoffen uit het eten goed in het bloed kunnen komen. Het eten gaat daarna door naar de darmen, waar de stofwisseling plaatsvindt. Hierbij worden de voedingsstoffen die door de spijsvertering zijn gemaakt, door het lichaam bewerkt en vervormd tot andere stoffen die het lichaam vervolgens opneemt.

Is ons eten veilig voor ons, nadat het door proefdieren is bepaald?

Dieren zijn geen mensen: als we de veiligheid van eten en drinken voor mensen willen bepalen, dan kunnen we het beste testen op mensgerichte modellen zoals organoids en organen-op-chips. De resultaten zijn hierdoor beter te vertalen naar de mens.

Maar dat betekent niet dat het eten en drinken in de supermarkt nu onveilig is, omdat het ooit op proefdieren is getest:

• Naast dierproeven wordt er in voedselveiligheidsonderzoek namelijk nu ook al gebruik gemaakt van gekweekte, menselijke cellen om bijvoorbeeld nieuwe voedingsstoffen te testen.
• Daarnaast zijn er ook mensen die vrijwillig deelnemen aan voedselveiligheidsonderzoek.
• Ook wordt bewerkt voedsel vaak uitgebreid getest door het op een specifieke temperatuur te koken, het door een röntgenapparaat te laten gaan en door het te controleren op bacteriën.

Het eten en drinken dat in onze supermarkten ligt, is daarom over het algemeen veilig (al is dat natuurlijk nooit helemaal te garanderen).

De oplossing: mini-darmen

Het goede nieuws is, dat er hard wordt gewerkt aan een alternatief. Met behulp van gekweekte, menselijke mini-darmen (ook wel organoids), bootst dr. Meike van der Zande de menselijke darmen op een realistische wijze na.

Met deze zogenoemde darm-organoid, onderzoekt Meike of ons eten of drinken mogelijk schadelijke gevolgen kunnen hebben voor ons lichaam. De resultaten uit deze testen kunnen vervolgens gecombineerd worden met data uit andere proefdiervrije modellen. Zo kan Meike uiteindelijk een op de mens gericht model ontwikkelen, dat nauwkeurig voedselrisico’s voorspelt.

Dat klinkt toch veel logischer dan onderzoek op ratten?