Blog geschreven door Eva van Sambeek
Eva van Sambeek volgt een master in moleculaire en cellulaire biologie aan de Universiteit Utrecht en filosofie en bio-ethiek aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Een ambitieuze studente die bij ons haar afstudeeropdracht heeft gedaan. Ze deed hiervoor onderzoek naar proefdiervrije alternatieven binnen hiv-onderzoek. Iets waar we ons bij Proefdiervrij ook hard voor maken. In dit blog vertelt ze meer over haar achtergrond, onderzoek en belangrijkste bevindingen. Wat blijkt? Bij veel onderzoekers zijn de beschikbare proefdiervrije alternatieven niet bekend.
“Tijdens mijn studie ben ik verschillende keren in aanraking gekomen met Proefdiervrij. Tijdens ethieklessen werd de stichting genoemd en tijdens een vak over in vitro (in het lab) modellen was Proefdiervrij zelf aanwezig om te vertellen over de mogelijkheden van proefdiervervanging. Zelf ben ik hier ook een groot voorstander van. Ik begrijp heel goed dat proefdieren in sommige onderzoeken nog hard nodig zijn en dat het soms (nog) de enige manier is om goed en bruikbaar onderzoek te leveren. Maar ik ben ook van mening dat het belangrijk is om altijd open te blijven staan voor alternatieven en hier ook actief naar op zoek te gaan als onderzoeker.”
Dierproeven kunnen ethisch gezien gewoon niet meer
“Tijdens mijn bachelor in de moleculaire biologie aan de Hogeschool Utrecht heb ik een minor gedaan in filosofie, wereldreligie en spiritualiteit. Dit is denk ik het meest waardevolle half jaar dat ik tijdens mijn opleiding heb mogen doen. Deze minor heeft me o.a. veel geleerd over mezelf en over de wereld. Ook heeft het ervoor gezorgd dat ik biologie meer met filosofie wilde combineren. Zo ben ik bij bio-ethiek uitgekomen en hou ik me steeds meer bezig met kritische vraagstukken rondom de manier waarop we naar de wereld kijken en waarop we, bijvoorbeeld, onderzoek doen. Zo ook naar vraagstukken rondom dierproeven. Ethisch gezien kunnen ze gewoon niet meer. Dit is dan ook de reden geweest dat ik Proefdiervrij heb benaderd voor mijn afstudeeropdracht.”
Proefdiervrije alternatieven
“Voor mijn afstudeeronderzoek bij Proefdiervrij heb ik een literatuuronderzoek gedaan naar verschillende In vitro (in het lab) modellen die diermodellen kunnen vervangen in het onderzoeksveld van virologie. Daarbij heb ik me met name gericht op mogelijke proefdiervrije innovatie binnen hiv-onderzoek.
In Europa worden elk jaar zo ongeveer 1.5 miljoen proefdieren gebruikt voor virologie onderzoek. Gelukkig zijn er tegenwoordig veel modellen beschikbaar die als alternatief kunnen bieden.
In mijn onderzoek belicht en omschrijf ik zes van deze modellen:
- Dierlijke en menselijke cellen
- Planten
- Organoids
- Orgaan-op-een-chip systemen
- Immuunsysteem in een buisje
- Nabootsen van genitale slijmvliezen
De laatstgenoemde is een model dat speciaal is ontwikkeld voor hiv-onderzoek. In het lab kunnen vrouwelijke en mannelijke genitale slijmvliezen nagebootst worden. Hiermee kunnen de infectie routes en virusoverdracht worden bestudeerd. Zo kan het virus beter begrepen worden, zonder dat hier proefdieren bij nodig zijn. Bovendien is het model gebaseerd op menselijke cellen, waardoor het een stuk relevanter is. Hiv-onderzoek focust zich namelijk op het genezen van hiv bij mensen. Een dier is geen mens.”
Veel onderzoekers kennen de alternatieven niet
“De mogelijkheden zijn er, maar om proefdieren succesvol te kunnen vervangen in virologisch onderzoek moet de houding binnen de wetenschap ten aanzien van in vitro modellen sterk veranderen. De in vitro modellen moeten bewezen nuttiger en veiliger zijn dan diermodellen. Daarnaast moeten onderzoekers een beter beeld krijgen van de mogelijkheden om proefdieren nu en in de toekomst te vervangen. Veel onderzoekers blijken de alternatieven niet te kennen. Sommige modellen zijn nog in ontwikkeling, maar andere zijn al wel beschikbaar. Onderzoekers moeten op de hoogte worden gesteld van de mogelijke toepassingen binnen hun onderzoeksveld en de voordelen die deze modellen met zich meebrengen. Als we dit voor elkaar krijgen, dan zullen proefdiervrije alternatieven ook meer gebruikt worden.
Ik hoop dat mijn onderzoek bij Proefdiervrij kan bijdragen aan het informeren van wetenschappers in de virologie en in hiv-onderzoek over proefdiervrije alternatieven.”
Proefdiervrij gaat gesprek aan met wetenschappers
Eva’s onderzoek laat zien dat onze communicatie richting de wetenschap nog steeds van groot belang is. De wetenschap hebben we nodig om proefdiervrije alternatieven te ontwikkelen en te gebruiken. Daarom financieren wij sinds 2010 wetenschappers die proefdiervrij onderzoek doen.
Ook richten we ons op de wetenschappers van de toekomst. De studenten van nu zijn de wetenschappers van morgen. Daarom stimuleren wij studenten zich in te zetten voor onderzoek zonder proefdieren. Dit doen we onder andere door het geven van gastcolleges, zoals tijdens de studie van Eva. In onze colleges dagen wij studenten uit om kritisch na te denken en om te discussiëren over ethische vraagstukken. Daarnaast vertellen we meer over onze stichting, huidige proefdiervrije onderzoeksmethoden en alternatieven die nog in ontwikkeling zijn.
Apen krijgen geen hiv, tenzij wij het ze geven
Wist je dat er in hiv-onderzoek nog steeds honderden resusapen opzettelijk worden geïnfecteerd met een virus dat zij van nature niet kunnen krijgen?
Eén van de projecten die we steunen is het onderzoek van Dasja Pajkrt. Zij ontwikkelt namelijk een model van onze hersenen en darmen waarmee de werking van het virus onderzocht kan worden.
