Al sinds de jaren ’70 wordt de gedwongen zwemtest gebruikt om te ontdekken hoe mensen reageren op depressie en antidepressiva. En ondanks het vele wetenschappelijke bewijs dat aantoont dat de ouderwetse en wrede zwemtest niet werkt zoals verwacht, bleef een officieel verbod achter.
Maar daar komt eindelijk verandering in. Afgelopen maand werd bekend dat niet alleen de Britse regering met een plan belooft te komen om de test af te schaffen – ook in Australië is een wetsvoorstel aangenomen om de zwemtest te verbieden. Een geweldige stap richting een proefdiervrije wereld: maar hoe zit dat in Nederland? We leggen het uit.
Wat is de gedwongen zwemtest?
We zullen er niet omheen draaien: de gedwongen zwemtest is geen pretje. Bij deze test wordt een klein knaagdier, zoals een muis, in een halfvol buisje met water gezet. Omdat de muis niet wil verdrinken, probeert het wanhopig te ontsnappen. Verwoed zoekt de muis naar een uitweg door onder water te duiken of door tegen de wanden op proberen te klimmen. Na een tijdje geeft de oververmoeide muis het op en blijft hij drijven.
Het idee is dat een depressieve muis eerder zal stoppen met zwemmen. Door de muis antidepressiva te geven, onderzoeken wetenschappers of er een verband is tussen het medicijn en de wilskracht van de muis. Hoe langer de muis zou willen doorzwemmen, hoe minder depressief de muis zou zijn (en hoe ‘beter’ het medicijn dus zou werken).
Waarom werkt de zwemtest niet?
Dat de gezwommen zwemtest erg dieronvriendelijk is, daar bestaat geen twijfel over. Het zorgt voor veel stress bij de dieren en daarnaast kunnen ze ook per ongeluk verdrinken.
Maar ook de relevantie van de test valt te betwisten. Wetenschappelijk bewijst toont aan dat de test geen goede weerspiegeling van depressie is. Daarnaast is de test geen betrouwbaar onderzoeksmodel voor het voorspellen van de effectiviteit van antidepressiva.
Anne Burgers, adviseur wetenschap en innovatie: “Er is geen bewijs dat het stoppen met zwemmen en het beginnen van drijven, te maken heeft met depressie. Drijven kan ook aangeleerd gedrag van de muis zijn: het kost namelijk minder energie dan zwemmen. En dat heeft dan niets te maken met de werkzaamheid van een medicijn.”
Conclusie: De test veroorzaakt dus niet alleen veel dierenleed, maar is ook slecht vertaalbaar naar de menselijke situatie. Er staat ons niets in de weg om onmiddellijk te stoppen met deze verouderde, verontrustende dierproef.
Wordt de zwemtest in Nederland gebruikt?
Steeds meer wetenschappelijke instituten stellen de betrouwbaarheid en relevantie van de zwemtest aan de kaak. Ook in Nederland en veel andere Europese landen is de zwemtest daarom al jaren niet meer gebruikt; terwijl het gebruik van de test wettelijk gezien nog wel is toegestaan.
De volgende stap is dus dat overheden de test gaan verbieden, zodat het ook echt niet meer gebruikt wordt. En daar kunnen wij bij helpen: burgers hebben in 2024 opnieuw de kans om zich uit te spreken voor dierenwelzijn.
Stem voor dieren
In aanloop naar de Europese verkiezingen hebben wij samen met Eurogroup for Animals de nieuwe campagne Stem voor Dieren gelanceerd, waarin we (kandidaat)-Europarlemantariërs vragen om 10 beloftes te ondertekenen in het belang van dierenwelzijn.
Geen zwemtest, maar proefdiervrije alternatieven
Organoids, organen-op-chips en computermodellen: de laatste jaren schieten de proefdiervrije onderzoeksmethoden als paddenstoelen uit de grond. Steeds meer wetenschappers zien in dat proefdiermodellen niet goed vertaalbaar zijn naar mensen en dat proefdiervrije alternatieven minstens net zo goed (of zelfs beter) zijn. Door onderzoek te doen naar de mens op basis van de mens, en niet het dier, zetten deze wetenschappers zich in voor het verbeteren van onderzoek en het overbodig maken van dierenleed.
