Blog geschreven door Anne van Veen.
Welkom bij Drijfveren. Hier vertellen onderzoekers wat hen motiveert om proefdiervrije alternatieven te ontwikkelen. Dit keer is het aan Anne van Veen, postdoctoraal onderzoeker aan de Radboud University.
Anne doet bij de Universiteit Utrecht historisch onderzoek naar dierproeven en proefdiervrije alternatieven. Zo wil zij bijdragen aan een samenleving waarin mensen op gelijkwaardige voet samenleven met andere dieren. Hoe? Lees het in haar blog.
Geen proefdiervrij onderzoek, maar onderzoek naar de geschiedenis van dierproeven
Anders dan de onderzoekers waarover je hier meestal leest, doe ik zelf geen proefdiervrij onderzoek – mijn onderzoek richt zich namelijk op de geschiedenis van dierproeven en alternatieven daarvoor. Ik ben gepromoveerd op dit onderwerp en in mijn proefschrift vertel ik de verhalen van een aantal specifieke groepen proefdieren in verschillende historische periodes, met daarbij veel aandacht voor hun dagelijkse ervaringen.
Om deze ervaringen te begrijpen, heb ik ook gekeken naar welke historische ontwikkelingen van invloed waren op de levens van proefdieren, zoals de opkomst van de 3V’s (vervanging, vermindering, verfijning) en de rol van maatschappelijke organisaties,zoals Proefdiervrij, en van onderzoekers die zich door de jaren heen hebben ingezet voor proefdiervrij onderzoek.
Meer aandacht voor het lot van dieren, activisten én belangenorganisaties
Voordat ik in 2016 aan dit onderzoek begon, was ik nog niet veel met proefdieren bezig. Wel zorgde ik ervoor dat ik geen producten kocht die op proefdieren getest waren. Ik vond het altijd al wel belangrijk om bij te dragen aan een betere wereld voor mensen én andere dieren. Zo doe ik ook regelmatig mee aan antiracisme demonstraties en doe ik vrijwilligerswerk voor de Nederlandse Vereniging voor Veganisme.
Toen ik de vacature tegenkwam voor deze PhD-positie, leek me dat een uitgelezen kans om ook in mijn werk iets te kunnen betekenen voor (proef)dieren. Behalve dat ik het belangrijk vind dat de levens van dieren meer aandacht krijgen in de geschiedenisboeken, ben ik ook erg geïnteresseerd in de de rol van activisten en belangenorganisaties. Ik heb interesse in de strategische keuzes en dilemma’s waar deze organisatie toen voor kwamen en nog steeds komen te staan.
Niet demonstreren, wel stimuleren
Jullie konden dan ook niet ontbreken in mijn onderzoek. Al in 1890 werd de NBBV opgericht, de voorloper van Proefdiervrij. Toen begin jaren 1980 de 3V’s populair werden, haakte de NBBV daar ook op aan, onder andere door het co-financieren van een onderzoek naar alternatieven in vaccinproductie in 1984.
Dit was opvallend, omdat in die periode in andere landen juist het hardere activisme in opkomst was, waarbij soms zelfs laboratoria vernield werden. Waar jullie in het verleden nog weleens (vreedzaam) demonstreerde, is de laatste jaren de focus geheel verschoven naar het (financieel) stimuleren van alternatieven en samenwerking met wetenschappers. Het was voor mij erg interessant om te zien hoe jullie strategie door de tijd heen veranderde. Niet omdat de onderliggende motivatie is veranderd, maar met het doel om zo effectief mogelijk te zijn.
Waar we voorheen nog wel eens demonstreerden (boven: demonstratie tegen het testen van giftstoffen in bloembollen op proefdieren, 1989), zetten we nu alles op alles om proefdiervrij onderzoek mogelijk te maken.
Verdediging van mijn proefschrift
Afgelopen maandag 20 september 2021 verdedigde ik aan de Universiteit Utrecht mijn proefschrift Of Mice, Monkeys, and Better Science: nonhuman animal experimentation and alternatives in the Netherlands (1950-2020). Het was een feestelijke verdediging, waarbij verschillende hoogleraren mij vragen stelden over en feliciteerden met mijn proefschrift.
In mijn verdediging noemde ik, onder andere, dat alleen het stimuleren van proefdiervrije innovaties niet genoeg is. Er moet ook gefocust worden op het afbouwen van dierproeven. Het Europees Parlement heeft recent een plan goedgekeurd om dierproeven uit te faseren. Als advies aan het Europees Parlement zou ik mee willen geven dat het belangrijk is om hiervoor targets te stellen. Dit zodat wetenschappers en regelgevers ook daadwerkelijk actief aan de slag gaan met het overbodig maken van dierproeven.
Na de verdediging mocht ik met veel lof mijn bul ontvangen en mag ik nu officieel de doctorstitel dragen.
Foto © Luka Sturtewagen
Een eerlijke wereld voor mens én dier
In mijn huidige onderzoek als postdoc hoop ik nog meer inzicht te krijgen in hoe maatschappelijke organisaties zoals Proefdiervrij kunnen bijdragen aan een betere wereld. Het onderzoek richt zich op de duurzame voedseltransitie en is dit keer dus meer op de toekomst gericht. Dit lijkt misschien niets met proefdieren te maken te hebben, maar ook voor bijvoorbeeld de vee-industrie en voor voedselveiligheid worden allerlei dierproeven uitgevoerd.
Ik hoop vooral bij te dragen aan een samenleving waarin mensen op gelijke voet samenleven met dieren, door te kijken hoe onderliggende meningen en waarden (zoals de mening dat mensen boven andere dieren staan), die zorgen voor de huidige ongelijkheid tussen mens en dier, veranderd kunnen worden. Dat is natuurlijk ook belangrijk voor de proefdieren.
Jij vindt donordieren toch ook niet gewoon? Teken nu!
Mogen we (donor)dieren zomaar gebruiken om het wereldwijde tekort aan orgaandonoren op te lossen? Dat is het vraagstuk dat we met onze campagne Niet. Gewoon. op tafel leggen. Donordieren lijken de oplossing voor het wereldwijde tekort aan donororganen voor mensen. Maar het gebruik en doden van dieren voor onze gezondheid, is in onze ogen geen vooruitgaging of innovatie. Het lijden van dieren voor ons welzijn mag geen gewoonte worden: gewoon niet.
Misschien wil je dit ook lezen:
