Resusapen, ook wel makaken, zijn de apen die op vakantie in Azië je pakje sap of zakje chips uit je rugtas komen vissen. Dankzij hun aanpassingsvermogen leven deze intelligente en sociale apen niet alleen in tropische bossen en op droge savannes, maar ook in door mensen aangelegde en bewoonde gebieden.
Helaas brengen ze hun leven ook veel te vaak door in laboratoria over de hele wereld. Terwijl een kleine kennismaking met deze slimme dieren genoeg is om de conclusie te trekken dat ze niet thuishoren in een laboratorium.
Resusapen leggen verbanden en lossen problemen op
Resusapen kunnen complexe problemen oplossen en hebben een uitstekend geheugen. Patronen herkennen en verbanden leggen, is geen probleem voor deze slimme dieren. Ze gebruiken gereedschap, bijvoorbeeld stenen om te graven en noten open te breken.
Bovendien herkennen ze zichzelf in de spiegel, een mate van zelfbewustzijn dat lang niet alle diersoorten hebben en dat we verder bijvoorbeeld zien bij mensen, mensapen, dolfijnen, eksters en olifanten.
Resusapen geven hun kinderen levensvaardigheden mee
Resusapen leven in hechte groepen van tien tot honderd individuen waarin een dominant vrouwtje de leiding heeft. De sociale structuur is hiërarchisch en familiebanden zijn belangrijk voor resusapen.
Moeders verzorgen hun jongen met veel aandacht en brengen hen de vaardigheden bij die ze nodig hebben om te overleven. Praktische vaardigheden als zwemmen, maar ook levensvaardigheden als het vertonen van sociaal gewenst gedrag en het opbrengen van discipline.
Resusapen delen hun eten en communiceren
Resusapen eten voornamelijk fruit, zaden en noten, maar ook bladeren en insecten. Net als hamsters hebben resusapen wangzakken waarin ze voedsel verzamelen zodat ze dit terug kunnen brengen naar de groep. Soms verstoppen ze voedsel of wassen ze het voordat ze het opeten. Binnen de groep delen resusapen hun voedselbronnen en waarschuwen ze elkaar voor gevaar. Communiceren doen ze met een mix van gezichtsuitdrukkingen, lichaamstaal, gebaren en verschillende soorten geluiden.
Honderden dierproeven met apen
In Nederland worden ieder jaar zo’n 150 dierproeven gedaan met apen, waaronder resusapen. Tijdens de coronapandemie in 2020 en 2021 nam het aantal proeven met resusapen zelfs tijdelijk toe, omdat resusapen (net als mensen) gevoelig zijn voor virussen.
Resusapen zijn dan ook nauw verwant aan mensen: we delen 93 procent van ons DNA en volgens de evolutietheorie stammen we van dezelfde soort af. Ironisch genoeg maakt dit resusapen geliefd in medisch onderzoek, terwijl het juist reden zou moeten zijn om op te komen voor hun welzijn.
Het kan anders
Onderzoekers als dr. Kerensa Broersen laten zien dat je geen proefdieren nodig hebt om baanbrekend hersenonderzoek te doen. Met menselijke stamcellen maakt ze mini-orgaantjes van de hersenen en darmen, die ze vervolgens op een chip plaatst. Zo ontstaat een proefdiervrij model waarmee ze de communicatie tussen brein en darmen ontrafelt: een cruciale stap in het begrijpen van ziektes als Parkinson.
Onderzoek op dit niveau is met proefdieren simpelweg niet mogelijk. Dankzij dit soort innovaties komt een toekomst zonder dierproeven steeds dichterbij.
Kijktip: proefdiervrij onderzoek op tv!
Nieuwsgierig naar dit bijzondere onderzoek? Zondag 25 mei om 17:00 uur vertelt Kerensa Broersen er alles over in het RTL4-programma Knappe Koppen. Ze legt uit hoe haar team zónder dierproeven werkt aan oplossingen voor hersenziekten. Een hoopgevend verhaal over slimme wetenschap met oog voor mens én dier.
