En waarom dit wél een verantwoord besluit is
De discussie over de subsidie voor dierproeven op apen is volop gaande. De Tweede Kamer stemde vóór een voorstel om die subsidie vanaf 2025 af te bouwen. Dat besluit zorgt voor hoop, maar ook voor onrust. UMC’s, het BPRC en sommige wetenschappers uiten hun zorgen: wat betekent dit voor de volksgezondheid? Kunnen we al zonder dierproeven? En is dit niet te snel?
Bij Proefdiervrij zien we het positiever. Want wat nu ontbreekt in het debat: apenonderzoek werkt óók lang niet altijd. Het zijn geen heilige modellen, maar het minst slechte dat we tot nu toe hadden. En inmiddels hebben we iets beters: mensgerichte modellen.
In het kort:
- De Tweede Kamer stemde in met het afbouwen van de subsidie van 12,5 miljoen euro voor apenonderzoek bij het BPRC.
- Vanaf 2025 wordt dit bedrag in vijf jaar verschoven naar proefdiervrije, mensgerichte onderzoeksmodellen bij het BPRC.
- Het voorstel is géén verbod op apenproeven, maar een verschuiving van belastinggeld naar toekomstgerichte wetenschap.
- Apenonderzoek is ethisch én wetenschappelijk beperkt. Apen worden ziek gemaakt met kunstmatige ziektebeelden die niet overeenkomen met de mens.
- Proefdiervrije modellen zijn vaak al beschikbaar, betrouwbaarder en gebaseerd op de menselijke situatie.
- Het BPRC hoeft niet te sluiten, maar kan met deze subsidie juist investeren in de toekomst.
- Op 9 september stemt de Eerste Kamer over dit voorstel. Wij roepen hen op om deze koers te steunen. Een logische en noodzakelijke stap.
Wat is er nu precies voorgesteld?
De Tweede Kamer nam op 4 juli een amendement aan dat bepaalt dat de overheidssubsidie voor het BPRC (jaarlijks 12,5 miljoen euro) in vijf jaar wordt verschoven. Het geld moet na die vijf jaar volledig ingezet worden voor proefdiervrije, mensgerichte onderzoeksmethoden
Let op: dit is géén verbod op apenproeven. Onderzoekers mogen in principe nog steeds dierproeven uitvoeren. Maar belastinggeld wordt straks gericht ingezet om alternatieven te ontwikkelen die de wetenschap vooruithelpen zonder dierenleed.
Het voorstel ligt nu bij de Eerste Kamer. Die stemt op 9 september over de begroting van het ministerie van OCW, waarin dit amendement is opgenomen.
Waarom vijf jaar?
Vijf jaar klinkt misschien lang, maar het is nodig om deze overgang zorgvuldig te doen. Er moet worden gekeken naar het welzijn van de apen die nu nog bij het BPRC leven. Ook moeten faciliteiten voor proefdiervrij onderzoek worden uitgebreid en onderzoekers ondersteund worden om mee te bewegen.
Wat betekent dit voor het BPRC en de apen?
Het BPRC hoeft niet te sluiten. Er is juist volop beweging richting toekomstgericht onderzoek. Denk aan het nieuwe centrum voor proefdiervrije biomedische translatie, Ombio, een initiatief waarin al 124 miljoen euro is geïnvesteerd vanuit het Nationaal Groeifonds. Die infrastructuur biedt ook ruimte voor kennisinstellingen als het BPRC om mee te bewegen en hun expertise in te zetten voor de omslag naar mensgerichte modellen.
De verantwoordelijkheid voor de apen ligt bij het BPRC zelf. Wij gaan ervan uit dat het centrum (samen met de overheid) zorgt voor een zorgvuldige afbouw en het welzijn van deze dieren. Wij blijven dit kritisch volgen.
“Dierproeven garanderen niets. Dus waarom blijven we eraan vasthouden?”
“Als je alle reacties hoort, zou je bijna denken dat apenproeven altijd goed werken. Maar dat is gewoon niet waar. Dierproeven zijn geen garantie op veiligheid of effectiviteit – we weten dat veel medicijnen die in dieren goed leken, alsnog falen bij mensen. Toch eisen we van menselijke modellen meteen 100% bewijs. Dat is niet eerlijk én niet wetenschappelijk.
We moeten stoppen met het gebruiken van de term ‘alternatieven’, alsof dierproeven het uitgangspunt zijn. Dat waren ze ooit, omdat we nog niks beters hadden. Maar dat punt zijn we voorbij. Tijd om vol in te zetten op menselijke modellen – daar wordt de wetenschap én de gezondheid van mensen beter van.” – Anne Burgers, adviseur wetenschap & innovatie, Proefdiervrij
Gaan apenproeven nu niet gewoon naar het buitenland?
Nee, dat verwachten wij niet. Juist door de ontwikkeling van proefdiervrije, menselijke modellen actief te stimuleren, zorgen we dat er betere methoden beschikbaar komen voor onderzoekers. Zo kiezen zij in de praktijk steeds minder voor dierproeven.
En áls we echt willen dat de wereld verandert, moeten we zélf het goede voorbeeld geven. Door in Nederland duidelijke keuzes te maken en te investeren in toekomstgerichte wetenschap, kunnen we anderen inspireren. Net zoals we eerder deden bij het uitfaseren van cosmetische dierproeven.
Is het afbouwen van subsidie voor apenproeven wel verantwoord?
Juist wel. Want de afgelopen decennia is er vaker gevraagd om minder dierproeven, maar zonder duidelijke deadlines gebeurde er weinig. Nu komt er financiële ruimte om het goed te doen.
Belangrijk: de discussie gaat nu vooral over of alternatieven al ‘klaar’ zijn. Maar vergeten wordt dat apenonderzoek ook nooit perfect was. Apen krijgen geen MS, Parkinson of HIV van zichzelf – ze worden kunstmatig ziek gemaakt. De resultaten zijn dus beperkt toepasbaar op mensen.
Het is geen sprong in het diepe. Het is een sprong naar voren.
Ons standpunt
Wij steunen de begroting (inclusief het amendement). We riepen eerder de Tweede Kamer op om vóór te stemmen en roepen nu ook de Eerste Kamer op: zet deze stap. Het is tijd voor toekomstgerichte wetenschap, waarin mens en dier beter worden beschermd.
We blijven onze stem gebruiken. Voor de apen, voor alle andere dieren in laboratoria, voor de wetenschap, voor de gezondheid van mensen, en voor een wereld waarin onderzoek zónder dieren de norm is.
Hoe nu verder?
De stemming in de Tweede Kamer was een belangrijke stap, maar we zijn er nog niet. Op 9 september stemt de Eerste Kamer over de begroting van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Daarin zit ook het besluit over het afbouwen van de subsidie voor apenproeven.
Wij roepen de Eerste Kamer op om deze koers te steunen. Voor de wetenschap, voor de gezondheid van mensen, en voor een toekomst waarin dieren niet langer nodig zijn in onderzoek.
Wat kun jij doen?
Met dit besluit staat het proefdiervrije tijdperk dichterbij dan ooit. Maar: elk jaar lijden er nog honderdduizenden proefdieren. Van apen en honden tot ratten en muizen, voor onderzoek dat vaak weinig oplevert. Slechts één op de acht overleeft de experimenten. Dat moet én dat kán anders.
Doe mee met onze campagne ‘1 op de 8’
Met jouw steun bouwen we verder aan een wereld zonder dierenleed én met beter, mensgericht onderzoek. Deel dit nieuws, praat erover, of draag bij, iedere stem telt.
