Jij vindt donordieren toch ook niet gewoon?

Jij vindt donordieren toch ook niet gewoon?

Mogen we (donor)dieren zomaar gebruiken om het wereldwijde tekort aan orgaandonoren op te lossen? Dat is het vraagstuk dat we met onze campagne Niet. Gewoon. op tafel leggen. Donordieren lijken de oplossing voor het wereldwijde tekort aan donororganen voor mensen. Maar het gebruik en doden van dieren voor onze gezondheid, is in onze ogen geen vooruitgaging of innovatie. Het lijden van dieren voor ons welzijn mag geen gewoonte worden: gewoon niet.

Wat is het probleem?

Wereldwijd is er een groot tekort aan menselijke donororganen. In Nederland alleen al staan ruim 1.000 patiënten op een wachtlijst voor een donororgaan, en veel mensen overleven deze wachtlijst niet. Op die wachtlijst staan bovendien alleen mensen die acuut een donororgaan nodig hebben. Reken je het aantal mensen mee dat op een ‘reservelijst’ staat, dan is het donortekort nog veel groter.

In het buitenland wordt door de wetenschap gezocht in donordieren: genetisch gemodificeerde proefdieren, van wie de organen getransplanteerd worden naar de mens. Wat ons betreft een trend om – in lijn met onze missie – op te reageren vóórdat deze naar Nederland komt. Want als we nu wéér naar dieren gaan grijpen om menselijke problemen op te lossen, dan is het natuurlijk dweilen met de kraan open.

Veel liever voorkomen dan wéér genezen

Want het geld dat het kost om dieren donor-klaar te maken als maatschappij, kan veel beter geïnvesteerd worden in het ontwikkelen van humane alternatieven. Zoals kunstmatige organen, het regenereren van organen en het kweken van menselijke mini-organen. We bespraken dit onderwerp ook in Proefdiervrij de Podcast, met onderzoeker Bas van Balkom.

Ruim 4.000 mensen waren het roerend met ons eens en namen de moeite dit kenbaar te maken met een handtekening onder onze petitie: Donordieren. Niet. Gewoon. Een fantastisch resultaat voor een binnenlandse petitie over een onderwerp dat in Nederland nog nooit eerder maatschappelijke aandacht kreeg,

“De mogelijke oplossingen voor het tekort aan donororganen worden vaak in twee opties gevat: van een mens en van een dier. En dat terwijl er nog meer opties zijn. Denk aan kunstmatige organen of organen ontwikkeld met behulp van regeneratieve- of vervangingsgeneeskunde. Innovatieve ontwikkelingen die wat ons betreft de toekomst hebben. ”

Debby Weijers, directeur
Debby

Veelgestelde vragen

Een donordier is een dier dat genetisch gemodificeerd is, zodat zijn of haar organen uiteindelijk getransplanteerd kunnen worden naar de mens. Dieren van wie de organen gebruikt worden bij een orgaantransplantatie naar de mens zijn voornamelijk grotere dieren, zoals varkens.

Wettelijk gezien zijn donordieren proefdieren, want de dieren worden genetisch gemanipuleerd om orgaandonatie naar mensen mogelijk te maken. De organen van donordieren worden dus gebruikt voor onderzoek, in de breedste zin van het woord.

Wel is het bijzonder om te spreken van donordieren, omdat deze dieren zelf niet deze keuze maken. Daarbij is het leed groter dan bijvoorbeeld het inbrengen van een naald en overleven de dieren de orgaandonatie vaak niet.

Op dit moment is het gebruik van donordieren bij orgaantransplantatie in Nederland verboden. Maar in andere landen wordt er al wel geëxperimenteerd met donordieren in onderzoek en in transplantatie; denk bijvoorbeeld aan de man in de Verenigde Staten, die eind 2021 een varkenshart ontving.

We moeten voorkomen dat donordieren een gewoonte worden. Dieren inzetten voor onze problemen is namelijk niet gewoon. De tijd, geld en moeite die wordt gestoken in het gebruik van proefdieren voor het orgaantekort, zou gestoken moeten worden in het onderzoek naar alternatieven zoals regeneratieve geneeskunde.

Dat is nu nog lastig te zeggen, omdat het gebruiken van organen van dieren nog in een beginstadium is. In de toekomst zouden hier potentieel wel veel dieren voor gebruikt kunnen gaan worden, gezien het wereldwijde grote tekort aan organen voor donatie.

Om ervoor te zorgen dat de organen van dieren niet afgestoten worden door het menselijk lichaam, moeten deze dieren genetisch aangepast worden. Dit betekent dat het DNA van het dier kunstmatig wordt aangepast. Er worden bijvoorbeeld bepaalde genen, die normaal alleen bij mensen voorkomen, toegevoegd – of er worden genen, die alleen bij dieren voorkomen, uitgeschakeld.

Op dit moment is er in de Nederlandse Donorwet nog niets vermeld over donordieren. Wel zegt de Wet op bijzondere medische verrichtingen dat het transplanteren van dierlijke organen naar de mens op dit moment in Nederland verboden is.

We moeten voorkomen dat (onderzoek naar) het gebruik van donordieren in Nederland wel wordt toegestaan – want donordieren zijn niet de oplossing voor het orgaantekort.

Dieren zijn geen mensen. Zelfs met alle genetische aanpassingen kan een dierlijk orgaan toch afgestoten worden door het menselijk lichaam. Helaas blijkt dit ook uit het verdrietige nieuws dat de man, die als eerste persoon ter wereld een varkenshart ontving, is overleden. Daarom vinden wij dat tijd, geld en energie gestoken moet worden in de ontwikkeling van mensgerichte- en op de mens gebaseerde modellen voor orgaandonatie.

Met proefdiervrije onderzoeksmethoden, natuurlijk. Er zijn verschillende alternatieven die het gebruik van donordieren overbodig maken in de zoektocht naar een oplossing voor het orgaantekort:

  • Regeneratieve geneeskunde

    Met regeneratieve geneeskunde kunnen er nieuwe behandelingen ontwikkeld worden die gebruik maken van het vermogen van het lichaam om beschadigd weefsel zelf te herstellen. Het     UMC Utrecht heeft bijvoorbeeld een afdeling die zich helemaal richt op (onderzoek naar) regeneratie.
  • Kweken van menselijke organen

    Het onderzoek naar organoids en in vitro (in kweekschaaltje) methoden, worden ook gezien als regeneratieve geneeskunde. Het kweken van menselijke organoids is op dit moment al mogelijk en is dus een grote stap in de richting van het kweken van daadwerkelijke organen. Maar op dit moment zijn organoids nog ver verwijderd van implementatie.
  • Kunstmatige organen

    In november 2021 is er in het UMC Utrecht een volledig functioneel kunsthart geïmplementeerd bij een patiënt met ernstige hartfalen. Het kunsthart neemt de functie van het gehele hart over.
    Leer meer over het kunsthart (met filmpje) via deze link.
  • 3D-geprinte organen

    Door gebruik te maken van menselijke cellen (bio-inkt) kan er in enkele minuten een deel van het menselijk lichaam nagemaakt worden. Onderzoekers van het UMC Utrecht werken aan het mogelijk maken van deze techniek. De ontwikkeling van 3D-geprinte organen is in volle gang, maar we hebben goede hoop dat het proefdieren volledig kan vervangen in onderzoek.

Andere manieren om het donororgaan te kort aan te pakken is door de noodzaak van orgaantransplantaties te voorkomen, de mogelijkheid tot orgaandonatie meer te promoten en door gedoneerde organen, die normaal afgekeurd zouden worden, te verbeteren.

Wellicht wil je dit ook lezen?

donordieren

Donordieren: wat vinden wij ervan?

alternatieven

Welke proefdiervrije alternatieven zijn er?

podcast

Luister hier onze podcast