Welkom bij Drijfveren. Hier vertellen onderzoekers wat hen motiveert om proefdiervrije alternatieven te ontwikkelen. Dit keer is het aan Prof. dr. Dasja Pajkrt van het Amsterdam UMC. Dasja is kinderarts en onderzoekt infectieziekten bij kinderen en baby’s. Dasja onderzoekt specifiek of melk van moeders die een coronabesmetting hebben doorgemaakt een virusremmende werking heeft op de baby’s.
Antistoffen in moedermelk van corona-patiënten
In ons onderzoek willen we kijken of de melk van moeders die een coronabesmetting hebben gehad een virusremmende werking heeft op de baby’s. Voor ons onderzoek hebben we melk gebruikt van de Moedermelkbank. We hebben gebruik gemaakt van moedermelk van vrouwen met een coronabesmetting en ook van vrouwen zonder een coronabesmetting, voor de controlegroep. Uit de analyse van de moedermelk bleek dat moeders die een coronabesmetting hebben of hebben gehad, antistoffen in hun lichaam én moedermelk hadden. En vrouwen zonder coronabesmetting hadden dit niet.
Bij moeders die een coronabesmetting hebben of hebben gehad, zitten antistoffen in hun lichaam én moedermelk. En vrouwen zonder coronabesmetting hebben dit niet.
Onderzoek op nagemaakte mini-darmen
Vervolgens wilden we ook onderzoeken of de moedermelk van een met corona besmette moeder een beschermende werking heeft voor baby’s. Of is die moedermelk eigenlijk juist heel gevaarlijk voor de baby? Om de darm van een pasgeboren baby zo goed als mogelijk na te bootsen, hebben we een menselijk darmmodel ontwikkeld met foetaal materiaal (weefsel uit een menselijke vrucht). Dat klinkt spannend, dus ik zal het uitleggen.
Foetaal materiaal is het restmateriaal van foetussen waarbij de zwangerschap, om welke reden dan ook, is afgebroken. Het voordeel van dit materiaal is dat het heel erg lijkt op de darm van een baby. Normaal zou dit weggegooid worden, maar nu konden wij het gebruiken om een darmorganoid mee te maken. Een darmorganoid is eigenlijk een mini-darmpje, dat veel lijkt op een echte darm, en heeft bijvoorbeeld een darmwand. Eenzelfde darmorganoid hebben we ontwikkeld in het HIV-onderzoek dat Proefdiervrij heeft gefinancierd.
Ik kan me herinneren dat ik werd gebeld door de intensive-care afdeling. Zij vroegen: “Wij hebben hier een vrouw in de intensive care met corona die net is bevallen. Mag haar kindje wel borstvoeding krijgen?” Ik zei meteen dat dit zeker mocht! Het is alleen maar goed.
Mini-darmen met corona besmetten, wat is het effect?
We konden dit mini-darmpje infecteren met het coronavirus en daarna behandelen met de moedermelk. En wat bleek nou: de moedermelk van moeders met corona, dat antistoffen bevatte, had een remmend effect op de corona-infectie in de darmorganoid… Maar de moedermelk die géén antistoffen bevatte, had dat ook! Dat was nieuw voor ons. En dit betekent dus dat moedermelk, of de moeder nou wel of geen corona heeft gehad, bepaalde factoren in zich heeft die remmende effecten hebben op een infectie met het coronavirus (en mogelijk ook andere virussen).
Moedermelk in de strijd tegen virussen
De vraag of pasgeboren kinderen wel borstvoeding mogen krijgen van hun met corona besmette moeder, speelde al een tijdje. Nu weten we dat deze moeders hun kinderen veilig borstvoeding kunnen geven – sterker nog, het wordt aangeraden.
Ik kan me herinneren dat ik werd gebeld door de intensive-care afdeling. Zij vroegen: “Wij hebben hier een vrouw in de IC met corona die net is bevallen. Mag haar kindje wel borstvoeding krijgen?” Ik zei meteen dat dit zeker mocht! Het is alleen maar goed.
Ik zie met dit model zeker ook mogelijkheden voor nog meer proefdiervrij onderzoek. Het antivirale effect van moedermelk kan met ons model gebruikt worden in onderzoeken naar veel meer virussen.
Meer aandacht nodig voor onderzoek van kinderziekten
Als kinderarts word ik geïnspireerd door de patiënten die ik zie. Ik vind dat er in het algemeen erg weinig geld en aandacht wordt gegeven aan kinderen en jonge patiënten. Veel van het budget voor bijvoorbeeld medicijnonderzoek gaat naar ouderen. Dat vind ik moeilijk verteerbaar. Worden kinderen dan gewoon niet gehoord, omdat zij nog geen stem hebben? Het ligt zeker niet aan een gebrek aan liefde, maar toch weten we vaak niet precies wat een ziekte met kinderen doet. Of wat de medicijnen, die we kinderen geven, precies doen. Daar verbaas ik mij echt over.
Dit onderzoek had nooit op proefdieren gedaan kunnen worden
Waarom proefdiervrij onderzoek? Een betere vraag vind ik: waarom zouden ze dit onderzoek wél met proefdieren doen? Dat begrijp ik echt niet. Een mens is toch geen konijn, fret of hamster? De samenstelling van de moedermelk van mensen is totaal anders dan die van de moedermelk van dieren.
Ik wil goed onderzoek doen en in mijn ogen is het niet zinvol om proefdieren te gebruiken om iets voor de mens te onderzoeken. Daarom doe ik geen onderzoek met dieren. Ik werk liever met menselijk materiaal of mensen zelf.
Helaas eisen bepaalde farmaceuten dat er proefdieren worden gebruikt, voordat zij in bepaalde producten willen investeren. Daar moeten we echt van af. De vertaalslag van dierproeven naar mensen is te beroerd. Gelukkig zien we dat bedrijven ook steeds vaker openstaan voor proefdiervrij onderzoek – omdat zij óók beter onderzoek voor mensen willen.
