Afbeelding header: Orgaan-op-chip (mede)gefinancierd vanuit ZonMw-subsidie
Welkom bij Drijfveren. In het kader van ons 125-jarig bestaan, laten wij dit keer Henk Smid, aan het woord. Henk is voorzitter van het Nationaal Comité advies dierproevenbeleid (NCad). Ook vanuit zijn eerdere functies als voorzitter bij de Eurogroup for Animals, secretaris bij de Dierenbescherming en directeur bij ZonMw heeft hij bijgedragen aan de transitie naar een proefdiervrije wereld. Hij heeft een belangrijke rol gespeeld in onze geschiedenis en die van proefdiervrije innovaties, en doet dit nog steeds.
Sinds 1970 belangenbehartiger van proefdieren
“Ik zet mij al sinds mijn vroege jeugd in voor de proefdieren. In die tijd, en dan heb ik het over de jaren zeventig, was er weinig aandacht in de samenleving voor dierproeven. Dat kunnen we ons nu nauwelijks voorstellen, maar toen was dat echt anders.
De grootste hindernis was toen dan ook om dierproeven op de maatschappelijke en politieke agenda te krijgen. Dat is inmiddels gelukkig goed gelukt. Een grote verandering sinds die tijd is de samenwerking tussen wetenschappers en dierenbeschermers. Er kan nu veel beter dan toen een genuanceerde discussie over dierproeven gevoerd worden, zonder dat dat in een gevecht eindigt.”
Toen ik klein was wilde ik worden…
“Ik wilde altijd al een baan hebben waarin ik ging werken aan een combinatie tussen natuur- en dierenrechten, mensenrechten en gezondheid. Deze combi is mogelijk geworden in mijn professionele en vrijwilligerswerk. Wat dat betreft ben ik een bevoorrecht mens.
Mijn studie gezondheidswetenschappen leidde tot een baan bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Daar heb ik me altijd ingezet voor een goede wetenschappelijke onderbouwing van het gezondheidsbeleid. Dat vormde vervolgens het opstapje om directeur te worden van de organisatie ZonMw, de organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie.”
“In de jaren zeventig was er weinig aandacht in de samenleving voor dierproeven. Dat kunnen we ons nu nauwelijks voorstellen, maar toen was dat echt anders.”
Proefhond stal mijn hart
“In het verleden heb ik veel verschillende proefdierlaboratoria bezocht. Dat raakte me elke keer weer persoonlijk. Eén heel akelige ervaring zal ik nooit vergeten. Tijdens een rondleiding in een dierenlab kreeg ik intensief contact met een hond. Zijn blik herinner ik me nog steeds. Ik heb toen geprobeerd deze hond vrij te kopen. Dat is mislukt omdat het dier al in een experiment bleek te zitten. Voor het brede dierproevenvraagstuk speelt deze specifieke situatie misschien geen rol, maar voor mij persoonlijk was dit een heel belangrijk moment.
De bijzondere ontmoeting met het dier gaf mij een extra verantwoordelijkheid die ik toen niet waar heb kunnen maken en die me blijvend motiveert.
Mijn vriend en ik hebben ook ons hele leven honden opgevangen. We hebben nu al de derde generatie Husky’s. Dieren kunnen zo dankbaar zijn. Husky’s vind ik wel heel bijzondere wezens. Ze combineren eigenzinnigheid met sociaal gedrag. Ze zijn intelligent en kunnen praten, op hun Husky-manier dan wel.”
Buitengewoon positieve samenwerking
“Op verschillende manieren heb ik de laatste jaren met Proefdiervrij mogen samenwerken, eerst in mijn functie van directeur van ZonMw en nu als voorzitter van het Nationaal Comité advies dierproevenbeleid. Deze samenwerking ervaar ik nog steeds als buitengewoon positief.
Doordat Proefdiervrij een aantal jaren geleden heeft besloten om op een opbouwende manier proefdiervrije, wetenschappelijke vooruitgang te ondersteunen, heeft zij hierdoor een uitzonderlijke positie gekregen. Die positie vind ik uniek, omdat het niet bij woorden blijft, maar leidt tot daadwerkelijke investeringen in wetenschappelijke onderzoek. Tot nu toe gaat hiermee een bedrag van een kleine acht miljoen euro gemoeid. Ik geef dit altijd als een voorbeeld van hoe een dierenbeschermingsorganisatie zich van de zijlijn tot een speler in het middelpunt kan omvormen. Dit is ook de basis van onze samenwerking en ik hoop die nog lang te kunnen voortzetten.”
“Tijdens een rondleiding in een dierenlab kreeg ik intensief contact met een hond. Zijn blik herinner ik me nog steeds. Ik heb toen geprobeerd deze hond vrij te kopen. Dat is mislukt omdat het dier al in een experiment bleek te zitten.”
Belangrijk voor een proefdiervrije toekomst
“Met mijn werk hoop ik er aan bij te dragen dat we in de samenleving fundamenteel anders naar dieren gaan kijken. Een dier is geen object en al helemaal niet een consumptieartikel of instrument. Dieren zijn levende wezens met karakters, gevoelens en intenties. En daarbij horen rechten. Eén van de meest fundamentele is het recht om niet te lijden.
Voor de korte termijn is mijn grootste droom dat we proeven die zorgen voor een grote aantasting van het welzijn van dieren kunnen beëindigen. En voor de lange termijn hoop ik natuurlijk dat alle dierproeven overbodig gemaakt kunnen worden.
Ik vind het hoopgevend dat wetenschappelijke voorlopers met nieuwe grensverleggende ideeën komen. Onderzoekers hebben naar mijn mening een verantwoordelijkheid om nieuwe inzichten te bedenken, te testen en uiteindelijk toe te passen. Deze grensverleggende ideeën moeten we volop de ruimte geven. Hier zie ik de grootste kans voor de ontwikkeling van proefdiervrije innovaties.”
Henk inspireert ons, en wat nog belangrijker is, hij inspireert anderen. Hij pleit ervoor dat proefdiervrije wetenschap de toekomst heeft. Bedankt Henk, dat je de tijd hebt genomen om onze vragen te beantwoorden! We wensen je het allerbeste met je prachtige werk en samen kunnen we onze impact vergroten naar een wereld zonder dierproeven.
Henk heeft een belangrijke rol gespeeld in onze 125-jarig geschiedenis, en doet dit nog steeds. Dat wij na 125 jaar nog steeds nodig zijn, vinden wij niet bepaald feestelijk. Het liefst zouden we willen dat proefdieren de wereld al uit zijn. Dat is nu nog niet het geval, maar we zijn al wel verder dan je denkt. Lees meer over onze geschiedenis en wat wij tot nu toe hebben bereikt.
