Virusonderzoek zonder
proefdieren – Let’s go viral

Uit gewoonte worden voor virusonderzoek nog veel proefdieren gebruikt. Maar waarom eigenlijk? Een muis breekt het virus veel te snel af en bij apen raken alle dieren met het virus geïnfecteerd, terwijl dit bij mensen nooit gebeurt. Dr. Katja Wolthers slaat een nieuwe weg in. Zij werkt aan de ontwikkeling van een organoidmodel voor het bestuderen van virusinfecties. Omdat organoids worden opgekweekt uit menselijke cellen zijn ze geschikter dan proefdieren. Wij hebben jouw hulp nodig om virusonderzoek proefdiervrij te maken. Help jij mee?

Meer over dit project

Virusonderzoek voor de mens

Voor het bestuderen van virusinfecties worden vooral muizen en apen gebruikt. Maar dit zijn geen goede onderzoeksmodellen omdat virusinfecties in muizen en apen meestal anders verlopen: een muis breekt het virus veel te snel af en bij experimenten op apen wordt 100% van de dieren ziek, terwijl dit bij mensen nooit het geval is.

Door vaccinaties hebben we al veel virussen uitgevaagd, maar er zijn ook nog veel virussen waar wij ons niet tegen kunnen beschermen. Deze virussen kunnen juist grote gevolgen hebben voor jonge kinderen en baby’s. Zo kan een simpel verkoudheidsvirus zelfs een fatale hersenvliesontsteking veroorzaken. Daarom vinden wij dat er een beter model moet komen voor het bestuderen van virussen!

Alles over
proefdieren

Alles over proefdieren

In Nederland worden er elk jaar gemiddeld 450.000 dierproeven gedaan.

“Wat ik mij zou wensen is dat duidelijk wordt hoe virussen het menselijk lichaam binnenkomen en waarom de virussen die wij bestuderen vooral kinderen ziek maken. Als we dit weten dan kan ik onderzoeken hoe ik het ziekteproces kan remmen. Ook wil ik kunnen aantonen dat proefdiervrij onderzoek met bijvoorbeeld humane organoids de beste methode is om onderzoek te doen, zodat er geen dieren meer worden gebruikt in onderzoek. Mijn grootste wens is daarom misschien wel dat ik in het lab een onderzoeksmodel kan bouwen dat een goede representatie is van de mens”.

Dr. Katja Wolthers

Klinisch Viroloog AMC

Dr. Katja Wolthers

Proefdieren versus een organoidmodel

Dr. Katja Wolthers zet zich met hart en ziel in om een remedie tegen virussen te vinden. Dat doet ze met behulp van organoids. Organoids zijn humane orgaanmodellen op microscopisch formaat. Ze worden buiten het lichaam gekweekt met menselijke cellen. Organoids hebben op die manier dezelfde eigenschappen als bijvoorbeeld onze darmen of longen. Daarnaast blijken organoids een goede gastheer te zijn voor een virus. Ze maken het dus niet alleen mogelijk om virusonderzoek zonder proefdieren te doen, ze maken virusonderzoek zelfs beter!

Help mee!

Wij zijn erg enthousiast dat onderzoekers zoals Katja Wolthers zich inzetten voor onderzoek zonder het gebruik van proefdieren. Alleen samen kunnen we ervoor zorgen dat er geen dieren meer worden gebruikt in virusonderzoek. Doneer en zorg ervoor dat Katja haar droom; het ontwikkelen van een organoidmodel, kan waarmaken. Kunnen we op jou rekenen?

Veelgestelde vragen

Het Internationale Comité voor de Taxonomie van Virussen is verantwoordelijk voor het bijhouden van de bekende virussen in de wereld. Er zijn duizenden verschillende virussen bekend. Al deze virussen worden onderverdeeld in ordes, families, geslacht en soort. Voor de enterovirussen waar dr. Katje Wolthers zich op focust ziet dat er als volgt uit.

Orde: Picornavirales
Familie: Picornaviridae
Geslacht: Enterovirus

Op dit moment zijn er meer dan 300 virussen bekend die onder het geslacht enterovirus vallen.

Antibiotica werkt tegen bacteriën en niet tegen virussen. Vaak worden deze twee als hetzelfde gezien maar er zijn grote verschillen:

  • Grootte: virussen zijn 100x kleiner dan bacteriën.

  • Manier van voortplanten: virussen zijn simpele organismen en kunnen niet zelfstandig voorplanten. Om te kunnen voortplanten, en zich te verspreiden, moeten virussen een levende gastheer hebben; de lichaamscel van een mens of dier. Als ze die cel gevonden hebben nemen ze de cel over. Er worden dan miljoenen kopieën gemaakt van het virus. Bacteriën zijn veel complexere wezens. Bacteriën kunnen zichzelf wel voortplanten, dit doen ze door zichzelf te delen. Ze hebben dus geen gastheer nodig.

Antibiotica remt de celdeling van bacteriën, en dus de voorplanting. Antibiotica kan niet de celdeling van lichaamseigen cellen remmen, en dus ook niet de voorplanting van virussen. Je kunt antibiotica dus niet gebruiken om virussen te doden.

Eigenlijk weten we dat niet. Het is een van de dingen die dr. Katja Wolthers graag wil onderzoeken. Organoids worden gekweekt uit cellen van patiënten die daar toestemming voor hebben gegeven. Elke organoid heeft dezelfde eigenschappen als de patiënt waar het materiaal vandaan komt, ze zijn patiënt specifiek. Doordat organoids patiënt specifiek zijn, kan onderzocht worden waarom sommige mensen vatbaarder zijn voor virusinfecties dan anderen.

Het onderzoek van Katja focust zich op een bepaalde groep virussen, de enterovirussen. Deze virussen komen het menselijk lichaam binnen via de longen of de darmen, waarin ze zich nestelen. Vanuit de longen of darmen verspreiden ze zich door het lichaam. Om te bestuderen hoe besmetting door virussen verloopt, hebben we organoids van deze twee organen nodig.

Voor virusonderzoek worden genetisch gemanipuleerde muizen en apen (rhesusmakaken) ingezet.

In virusonderzoek worden nog veel proefdieren gebruikt, terwijl de resultaten slecht zijn te vertalen naar de mens. Feit is dat dagelijks mensen ziek worden en er zelfs jonge kinderen sterven aan virusinfecties. Het is voor ons mooi om te zien met hoeveel passie dr. Katja Wolthers zich inzet voor proefdiervrij virusonderzoek, daarin willen wij haar graag ondersteunen.

De onderzoeker aan het woord

Bewuste keuze voor proefdiervrij onderzoek

“In de virologie wordt nog veel te gemakkelijk gekozen voor de dierproef. Ik ben weleens uitgenodigd om te komen kijken bij de dieren in het laboratorium, maar dat is niets voor mij. Ik wil daar liever niet mee geconfronteerd worden. Dat is de belangrijkste reden waarom ik niet met proefdieren wil werken. Een bijkomend voordeel vind ik dat je veel betere informatie krijgt door met menselijk materiaal te werken! Ook houdt het me als wetenschapper scherp voor vernieuwingen omdat ik altijd op zoek ben naar mogelijkheden om in menselijk weefsel te meten wat er gebeurt bij een virusinfectie.”

Samenwerking met Proefdiervrij

“In Proefdiervrij heb ik een spreekbuis gevonden om aan veel meer mensen te laten weten wat ik wil bereiken met mijn onderzoek. En dat is belangrijk want zeker in de virologie is de gewoonte heel groot om bij onderzoek meteen aan proefdieren te denken. Het effect van de samenwerking is ook dat het voor mij veel gemakkelijker is geworden om tegen andere wetenschappers te kunnen zeggen ‘Denk nog eens extra na voordat je een diermodel neemt!”

Nieuwsbrief

nieuwsbrief-oranje-icon

Meld je nu aan voor onze
nieuwsbrief en blijf op de hoogte.

Word donateur of doneer eenmalig