We vieren natuurlijk pas écht feest als geen enkel dier meer lijdt voor onze wetenschap. Maar ook dit jaar zetten we weer grote stappen richting dat ene grote einddoel. Want we zijn er nog niet, maar we zijn verder dan je denkt. Daarom staan we aan het einde van het jaar graag even stil bij de proefdiervrije hoogtepunten van 2024.
Bekijk hoe jij het verschil hebt gemaakt!
In deze video neemt Debby Weijers, directeur van Proefdiervrij, je mee naar een van de hoogtepunten van 2024: het werk van onderzoeker Indi. Dankzij jouw euro konden we samen grote stappen zetten richting een wereld zonder dierproeven.
Benieuwd naar de andere mijlpalen van dit jaar? Lees verder onder de video en ontdek wat we samen hebben bereikt! 💚
1. Erkenning voor álle dieren in onderzoek
Dit jaar maakten we voor het eerst het leed zichtbaar van dieren die niet tot proefdier gemaakt worden, maar die tóch lijden voor onze wetenschap. Het gaat dan bijvoorbeeld om dieren die wel gefokt zijn voor onderzoek, maar niet gebruikt worden. Volgens de laatste cijfers waren dat er in Nederland in 2022 zo’n 341 duizend. Naast dit zogeheten ‘fokoverschot’ worden talloze dieren gebruikt voor het oogsten van onderzoeksmateriaal. Deze dieren worden vaak over het hoofd gezien, doordat ze officieel geen proefdier zijn. Maar daar wordt hun leed niet minder groot van.
Opiniestuk in de Volkskrant
We kunnen alleen een einde maken aan het leed van alle dieren in onderzoek, als we als samenleving ál dat leed onder ogen zien. Daarom gaven wij de dieren die ongezien lijden een stem op onze eigen kanalen én in de media. Een absoluut hoogtepunt was dat de Volkskrant een opiniebijdrage van onze directeur Debby Weijers online en offline plaatste. Met 300 duizend abonnees en 500 duizend dagelijkse online lezers die geïnteresseerd zijn in thema’s als duurzaamheid en dierenwelzijn, was de Volkskrant een groot podium waar we onze boodschap voor precies het juiste publiek konden brengen.
2. Proefdieren in beeld bij politieke spelers in Brussel
In oktober leverden we een bijdrage aan Silent suffering: exposing the reality of animals in Europe. Onze partners Eurogroup for Animals en FOUR PAWS organiseerden deze tentoonstelling met indringende beelden om de aandacht van nieuwe Europarlementariërs te winnen voor belangrijke kwesties omtrent dierenwelzijn. Foto’s van dieren in de veehouderij, de bontfokkerij en laboratoria vormden samen een schrijnende collage van het aanhoudende lijden van dieren in Europa. Wij grepen deze kans om het leed van proefdieren en onze missie op de kaart te zetten. Want voor een proefdiervrije wetenschap hebben we onze politici hard nodig.
3. Kinderen maakten spelenderwijs kennis met onze missie
Elk jaar organiseren het ministerie van OCW (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap), het NEMO Science Museum en het VNCI (Koninklijke Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie) samen het Weekend van de Wetenschap. Tijdens dit evenement kunnen nieuwsgierige kinderen en wetenschappers in de dop een kijkje nemen achter de schermen van laboratoria en zo kennismaken met de wonderen van de wetenschap.
Slimme wetenschappers en dappere proefdieren
Wij waren er ook bij, gewapend met het bordspel ‘Race naar een dierproefvrij lab!’, speciaal voor ons ontworpen door een groep scholieren. Als slimme wetenschappers of dappere proefdieren raceten de jonge bezoekers van het Weekend van de Wetenschap zo snel als ze konden naar een proefdiervrije wereld. Een ervaring die ze na afloop hopelijk mee naar huis en mee naar school genomen hebben. Want de kinderen van nu, zijn de wetenschappers van de toekomst.
4. Proefdiervrij hersenonderzoek in Briljante Breinen
Op 20 juli ging presentator Sebastiaan Labrie in een bijzondere aflevering van Briljante Breinen (RTL4) in gesprek met wetenschapper Kerensa Broersen over haar baanbrekende, proefdiervrije onderzoek naar hersenziekten. Kerensa en haar team ontwikkelen mini-orgaantjes waarmee wetenschappers onderzoek kunnen doen naar de oorzaken en de behandeling van hersenziekten, onderzoek dat de levens van patiënten én proefdieren redt.
Verschillende perspectieven
Tijdens de aflevering kwamen ook Reitse en Mascha aan het woord, die op twee compleet verschillende manieren uit eigen ervaring het belang van proefdiervrij onderzoek kennen. Reitse verloor zes jaar geleden zijn zoontje Tobias aan hersenstamkanker en Mascha heeft drie ex-proefhonden in huis. Zo bracht de aflevering alle kanten van proefdiervrij onderzoek op een persoonlijke manier in beeld: de inspanning van de wetenschapper, het belang van de patiënt en het leed van proefdieren.
Best bekeken aflevering
De aflevering trok 273.000 kijkers en was daarmee de best bekeken aflevering van het hele seizoen Briljante Breinen. Met herhalingen en uitgesteld kijken erbij, zagen in totaal ongeveer 300.000 mensen de aflevering. Dit laat zien dat dierenwelzijn het brede publiek aanspreekt.
Heb je de aflevering gemist? Je kunt ‘m nog steeds terugkijken via Videoland of Uitzending gemist.
5. Een recordaantal aanvragen voor Humane Meetmodellen
Humane meetmodellen zijn onderzoeksmodellen die de mens als uitgangspunt nemen. Je moet dan bijvoorbeeld denken aan cellen op een chip of computermodellen die menselijke data gebruiken. Door proefdieren te vervangen door humane meetmodellen maken we niet alleen een einde aan proefdierenleed, maar werken we ook nog eens toe naar onderzoeksresultaten die de situatie van patiënten beter representeren. Hierdoor kunnen de onderzoeksresultaten eerder ingezet worden om mensen beter te behandelen. En dat is natuurlijk in het belang van de patiënt.
Meer onderzoekers kiezen voor proefdiervrij
De subsidieoproep stond open voor onderzoekers die al een veelbelovend meetmodel op basis van menselijke cellen of data ontwikkeld hebben en daar een volgende stap mee willen zetten. Bij Proefdiervrij konden onderzoekers aanvullende subsidie aanvragen. Voor deze derde subsidieronde kregen we maar liefst elf aanvragen binnen, waarvan we er vijf konden toezeggen. En dat waren dus alleen de projecten die bij ons aanklopten voor aanvullende subsidiëring, het totaal aantal projecten was nog veel groter! Dit laat zien dat steeds meer onderzoekers kiezen voor proefdiervrije methoden.
6. 124,5 miljoen voor proefdiervrij onderzoekscentrum
Op 15 maart 2024 hoorden we dat het Nationaal Groeifonds 124,5 miljoen euro toekende aan het nieuw op te richten Centrum voor Proefdiervrije Biomedische Translatie (CPBT). Een baanbrekend bedrag voor proefdiervrij onderzoek in Nederland, want dit centrum zal zich volledig focussen op het versnellen van de overstap op proefdiervrije onderzoeksmodellen. Het CPBT is uniek, omdat het zich niet gaat richten op het ontwikkelen van nieuwe modellen, maar op het beoordelen en implementeren van bestaande modellen. Zo gaat het CPBT ervoor zorgen dat proefdiervrije innovaties ook écht ingezet worden om proefdieren te vervangen.
Een hoopvol signaal
Dat de overheid een ongekend bedrag vrijgemaakt heeft voor een centrum dat zich volledig gaat richten op proefdiervrije wetenschap, geeft ons goede hoop dat zij ons in de komende jaren ook zal helpen om de andere randvoorwaarden te scheppen die nodig zijn om álle proefdieren het lab uit te krijgen. Onze directeur Debby Weijers zal zelf plaatsnemen in de maatschappelijke adviesraad van het CPBT, waarin ook de wetenschap, de overheid en de farmaceutische industrie vertegenwoordigd zullen zijn.
‘De brede samenwerking die ten grondslag ligt aan de toekenning van dit bedrag laat zien dat steeds meer mensen onze visie delen. We vieren dus niet alleen een ontzettend mooi bedrag dat volledig besteed gaat worden aan proefdiervrij onderzoek, maar ook dat 63 partners in proefdiervrije innovatie willen investeren. Dit geeft aan hoe groot het draagvlak is.’
Debby Weijers, directeur Proefdiervrij
7. Meer dan €60.000 voor proefdiervrij brandwondenonderzoek
Patrick Mulder en zijn team laten menselijke huidcellen uitgroeien tot stukjes gekweekte huid van ongeveer een vierkante centimeter. Die stukjes huid kunnen vervolgens ingezet worden om geneesmiddelen voor brandwonden te testen. Voor dit onderzoek haalden we eind vorig jaar en begin dit jaar geld op. Uiteindelijk kwam er €60.393,33 binnen. En dat is een stuk meer dan we verwacht hadden! Hierdoor kan Patrick zijn unieke onderzoek niet alleen voortzetten, maar is er ook budget om de impact van het project te vergroten.
Dubbel goed nieuws
En dat is dubbel goed nieuws: want dit betekent dat muizen en varkens niet meer onderworpen hoeven te worden aan pijnlijke proeven en dat onderzoeksresultaten menselijke patiënten beter representeren. Oftewel: brandwondpatiënten kunnen straks rekenen op een snellere en betere genezing. Dankzij Patrick en zijn team, maar óók dankzij al die gulle gevers die het mogelijk maken dat zij hun proefdiervrije onderzoeksmethode verder kunnen ontwikkelen.
‘Ik wil alle donateurs enorm bedanken! Blij verrast met zó veel financiële steun voel ik me gesterkt in mijn motivatie om onze kweekhuidmodellen verder te ontwikkelen en zo een belangrijke bijdrage te leveren aan een betere behandeling van brandwonden én een proefdiervrije toekomst.’
Dr. Patrick Mulder, Vereniging Samenwerkende Brandwondencentra Nederland
8. Giulia Moreni wint Hugo van Poelgeestprijs
Iedere twee jaar reiken we samen met Stichting Bouwstenen voor Dierenwelzijn de Hugo van Poelgeestprijs uit aan een jonge onderzoeker die innovatief proefdiervrij onderzoek doet. Dit jaar ging de prijs naar Giulia Moreni. ‘Een veelbelovende onderzoeker, met oog voor de individuele patiënt én het individuele dier,’ vond de jury. Omdat het publiek het roerend eens was met de jury, nam Giulia ook de publieksprijs mee naar huis.
Proefdiervrij boegbeeld
Giulia is klinisch viroloog aan het Amsterdam UMC. Met behulp van menselijke stamcellen maakt zij het verloop van virale infecties inzichtelijker. Haar aanpak brengt persoonlijke behandelingen, afgestemd op individuele patiënten, een stap dichterbij. Voor Giulia is het simpel: werken met menselijke stamcellen is ethischer én resultaatgerichter dan werken met proefdieren. Met recht een proefdiervrij boegbeeld dus en absoluut een onderzoeker om in de gaten te houden.
Dit bericht op Instagram bekijken
‘Medische vooruitgang maakt dat we op mensen gebaseerde onderzoeksmethoden kunnen gebruiken. Deze methodes zijn betrouwbaarder én redden dierenlevens. Ik geloof dat een wereld zonder dierproeven mogelijk is en ik ben heel blij dat ik in een tijd leef waarin we deze visie waar kunnen maken.’
Giulia Moreni, klinisch viroloog en winnaar Hugo van Poelgeestprijs 2024
10. Stemmen voor dieren
Wij geven dieren altijd een stem, maar tijdens de Europese verkiezingen kon er letterlijk gestemd worden voor dieren. Samen met andere Europese dierenwelzijnsorganisaties riepen we in mei kandidaat-Europarlementariërs op om beloftes voor dierenwelzijn te tekenen, een oproep waar maar liefst 1.000 van hen gehoor aan gaven. En dat is niet zo gek: alleen al in Nederland ondertekenden ruim 9.000 mensen de oproep.
Gecommitteerd aan dierenwelzijn
De kandidaten die tekenden, beloofden zich als gekozen parlementariër in te zetten voor alle dieren in Europa – dus óók voor proefdieren. Tijdens de verkiezingen veroverden 102 van hen een zetel in het Europees Parlement. Dit betekent dat maar liefst één op de zeven zittende Europarlementariërs zich tijdens de verkiezingen publiekelijk gecommitteerd heeft aan dierenwelzijn. Oftewel: onze missie wordt breed gesteund vanuit Europa!
11. HeLLO R&D wint Proefdiervrij Venture Challenge 2024
Aan wetenschappelijke innovaties waarmee proefdieren vervangen kunnen worden geen gebrek, maar helaas worden lang niet al die innovaties ook breed opgepakt. Daarom organiseren wij ieder jaar de Proefdiervrij Venture Challenge.Tijdens deze challenge maken teams van onderzoekers onder begeleiding van professionals een start-up van hun proefdiervrije innovatie. Dit jaar had Team HeLLO R&D het beste businessplan. Daarmee wonnen zij een startbedrag van €25.000 voor hun bedrijf.
Een organoid voor het testen van medicijnen
Onderzoekers Sabine Fuchs, Ibrahim Ardisasmita en Indi Joore ontwikkelen een organoid die opgebouwd is uit het belangrijkste celtype in de lever. Met die organoid kunnen onderzoekers voorspellen welk effect een medicijn op de lever heeft. Het model kan niet alleen ingezet worden voor het ‘algemeen’ testen van geneesmiddelen, maar ook als gepersonaliseerd model voor het behandelen van specifieke patiënten. Een innovatie die hard nodig is, want alleen al in de Europese Unie worden er jaarlijks één miljoen dieren gebruikt om de veiligheid van medicijnen te testen.
12. Internationaal podium voor proefdiervrije doorbraak in kankeronderzoek
Wetenschappers van de onderzoeksgroep van Matthias Lütolf aan de Technische Universiteit van Lausanne in Zwitserland hebben mini-darmen ontwikkeld die het ontstaan van kanker baanbrekend nauwkeurig nabootsen. De innovatie maakt meerdere processen die een rol spelen bij het ontstaan van kanker inzichtelijk in één proefdiervrij model.
Hoop voor patiënten én proefdieren
De doorbraak zelf biedt natuurlijk hoop voor patiënten. Maar dat een gerenommeerd internationaal wetenschappelijk vakblad als Nature deze doorbraak publiceerde, biedt hoop voor proefdieren. Het laat zien dat proefdiervrije pioniers niet alleen op hun eigen platformen ideeën uitwisselen met gelijkgestemden, maar dat ze hun weg gevonden hebben naar grote internationale podia waar ze de héle wetenschappelijke gemeenschap bereiken. En dat is natuurlijk ook precies waar deze wetenschappelijke vernieuwers thuishoren.
13. Zwemtest afgeschaft in het Verenigd Koninkrijk en Australië
In januari werd bekend dat de zogeheten ‘zwemtest’ in zowel Australië als het Verenigd Koninkrijk verboden wordt. Bij de zwemtest wordt een muis in een buis geplaatst die voor de helft gevuld is met water. Het idee is dat een depressieve muis eerder stopt met zwemmen dan een niet-depressieve muis. Ondanks het wetenschappelijke bewijs dat deze wrede test geen bruikbare resultaten oplevert, gebruiken onderzoekers de methode al sinds de jaren zeventig om antidepressiva te testen. In Nederland gebeurt dit gelukkig al jaren niet meer en nu maken andere landen ook een einde aan deze wrede praktijk.
Dit bericht op Instagram bekijken
14. Op weg naar een proefdiervrij model voor een heel mensenlichaam
Proefdiervrije modellen die stukjes van het menselijk lichaam representeren, zijn natuurlijk al prachtig. Maar uiteindelijk willen we een proefdiervrij model voor een heel mensenlichaam. Dit jaar zetten onderzoekers een belangrijke stap in die richting. Wetenschappers aan de Universiteit van Edinburgh hebben namelijk een body-on-a-chip ontwikkeld, een model waarmee zij maar liefst vijf menselijke organen nabootsen: hart, longen, nieren, lever en hersenen. En die organen staan ook nog eens met elkaar in verbinding.
Onderzoeken hoe een medicijn door het lichaam gaat
De onderzoekers maakten gebruik van menselijke cellen en van kleine kanalen die de nagebootste organen als een netwerk van bloedvaten met elkaar verbinden. Het eindresultaat is een chip waarmee wetenschappers kunnen onderzoeken hoe een medicijn door een lichaam stroomt. Het stelt onderzoekers in staat om te zien waar een nieuw medicijn in het lichaam terechtkomt en hoe lang het daar blijft, zonder dat ze daarvoor een mens of een dier hoeven te gebruiken.
En dit gaan we doen in 2025
Uit de hoogtepunten van 2024 halen we de motivatie om in 2025 ook weer grote stappen te zetten op weg naar een proefdiervrije wereld. We blikken vast even vooruit.
Onze focus voor 2025
- Alleen proefdiervrije modellen die daadwerkelijk gebruikt worden, maken het verschil. Helaas blijven er nu nog veel te veel innovaties veel te lang ongebruikt op de plank liggen. Daarom gaan we er komend jaar voor zorgen dat meer wetenschappers en bedrijven proefdiervrije modellen als organoids en organen-op-chips omarmen.
- We gaan bedrijven niet alleen overhalen om proefdiervrije methoden te gebruiken, maar ook op andere manieren betrekken bij onze missie. Want bedrijven spelen een belangrijke rol in de transitie naar een proefdiervrije wereld.
- En dat geldt ook voor onderwijs. Daarom gaan we de samenwerking met universiteiten nog meer opzoeken en werken we samen met anderen aan proefdiervrije cursussen. Zodat studenten aan de start van hun carrière over alle kennis en vaardigheden beschikken om proefdiervrij te werken.
- Op dit moment is nog niet al het proefdiervrije onderzoek ook vrij van dierenleed. Zo zijn er onderzoeken waarin foetaal kalfsserum gebruikt wordt om menselijke cellen te laten groeien. Vanaf 2026 stoppen we met het financieren van onderzoeken die foetaal kalfsserum gebruiken. Daarom helpen we onderzoekers komend jaar om over te stappen op diervrije alternatieven.
Plus: een nieuw, spannend project
Meten is weten, maar hoe meet je precies waar we staan in de transitie naar een proefdiervrije wetenschap? In 2025 gaan we van start met een nieuw project waarmee we de verschuiving van dierproeven naar proefdiervrije innovaties inzichtelijk maken met data, feiten en succesverhalen. Het wordt dé manier om te laten zien wat we al bereikt hebben én wat er nog moet gebeuren. Hoe dat er precies uit gaat zien, daar vertellen we je komend jaar graag meer over!
