Ook dit jaar hebben we weer grote stappen gezet op weg naar dat ene grote einddoel, dat fantastische moment dat een proefdiervrije wetenschap een feit is en wij onszelf kunnen opheffen. Aan het einde van dit bomvolle jaar nemen we je graag mee langs een aantal hoogtepunten. Er waren er meer, maar we kozen er negen.
1. Ex-labhond Lola schitterde samen met proefdiervrije onderzoekers in onze campagne
De meeste proefdieren krijgen nooit een naam, maar de vriendelijke jonge beagle Lola vond na haar ‘loopbaan’ in een laboratorium een liefdevol thuis bij Mascha. Zo zette ze het leven, dat voor haar begon in dienst van de wetenschap, voort op een plek waar haar intrinsieke waarde wordt gezien. Iets wat ze overigens maar al te graag uitbuit. Want hoewel Mascha een lekker warm mandje voor haar neerzette, kruipt Lola het liefst bij haar baasje in bed. En die gaat tegen dat lieve koppie écht geen nee zeggen.
Dierproeven, niet meer van deze tijd
En Lola kreeg niet alleen een naam, ze maakte ook naam. Afgelopen jaar schitterde ze in onze campagne: ‘Dierproeven, niet meer van deze tijd’. En dat deed ze met wel heel bijzondere co-sterren, namelijk dr. Katja Wolthers en dr. Abdoel El Ghalbzouri, twee bevlogen proefdiervrije onderzoekers met wie wij al jaren met veel plezier samenwerken. Samen bewogen ze maar liefst 15.058 mensen om een petitie te tekenen waarmee we de politiek opriepen om nu écht te investeren in wetenschappelijk onderzoek zonder proefdieren.
Dieren en wetenschappers samen in de spotlight
Met de campagne konden we dier en wetenschapper samen op een podium zetten en laten zien wat voor ons een dagelijkse realiteit is: dat wetenschappers onze droom van een proefdiervrije wetenschap delen en zich onvermoeibaar inzetten. Vóór onze missie, vóór proefdieren als Lola. En natuurlijk was het mooi om te zien hoe Lola een gezicht gaf aan al die proefdieren die ook graag een warm mandje (of een kingsize bed dus) zouden willen, maar die helaas in de anonimiteit van een laboratorium leven.
‘De campagne met Lola, Abdoel en Katja bracht dieren en wetenschap prachtig samen. Het lef waarmee Abdoel en Katja voor die camera gingen staan, bewijst wat mij betreft maar weer eens dat de tijden veranderen.’ – Debby Weijers, directeur Proefdiervrij
2. Het Nationaal Groeifonds maakte 125 miljoen vrij voor proefdiervrije innovatie
In de nasleep van die prachtige campagne met Lola, gebeurde het volgende wat niet mag ontbreken in een overzicht met hoogtepunten van 2023: het Nationaal Groeifonds reserveerde 125 miljoen voor een Nieuw Centrum voor Proefdiervrije Biomedische Translatie, een initiatief van de Universiteit Utrecht, het UMC Utrecht, de Hogeschool Utrecht en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Het was een kroon op jarenlang campagne voeren voor meer geld voor proefdiervrije innovatie.
Versnelde transitie naar proefdiervrije innovaties
Het nieuwe centrum gaat zich inzetten voor het versnellen van de transitie naar proefdiervrije biomedische innovaties. Dat het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit besloot dit voorstel in te dienen, is dan ook niet zo gek: een versnelde transitie naar proefdiervrij biomedisch onderzoek zorgt immers voor zowel economische als maatschappelijke winst en leidt tot veiligere, effectievere behandelingen met minder dierenleed. Dat dit fantastische bedrag ook daadwerkelijk gereserveerd werd, was niet alleen een hoogtepunt van 2023, maar ook het uitgestelde resultaat van jarenlang keihard campagne voeren.
3. We waren de stem van proefdieren op plekken die ertoe doen
Een proefdiervrije wetenschap bereik je niet alleen, dat is helder. Daarom staan samenwerkingen centraal in ons werk en is het prachtig als er nieuwe deuren opengaan. Ook in 2023 vonden we nieuwe platforms waar we de stem konden zijn van proefdieren en ons uit konden spreken voor proefdiervrije innovatie.
Openingsverhaal Humane Meetmodellen
Super vereerd waren we toen onderzoeksprogramma Humane Meetmodellen ons vroeg om hun programmadag te openen. De bedrijven, gezondheidsorganisaties en onderzoekers van Humane Meetmodellen willen door middel van publiek-private samenwerkingen bijdragen aan effectiever gezondheidsonderzoek en er op die manier voor zorgen dat mensen minder afhankelijk worden van proefdieronderzoek. Eens per jaar organiseren zij een programmadag voor alle betrokken partijen, zodat deze kennis kunnen uitwisselen. Een doorbraak in nieronderzoek kan namelijk ook onverwachte relevantie hebben voor hersenonderzoek, maar dan moet je dat wel van elkaar weten. Proefdiervrij is betrokken bij acht van de twaalf projecten binnen Humane Meetmodellen.
De reden dat wij het echt een hoogtepunt vonden dat wij deze dag mochten openen, is dat wij daar als dierenwelzijnsorganisatie toch maar mooi het eerste woord kregen in een zaal vol met mensen die diep in de materie zitten. Bovendien begrijpen wij best dat de naam humane meetmodellen neutraler van klank is en dus een breder publiek aanspreekt dan het woord proefdiervrij. Onze directeur Debby Weijers opende de dag dan ook met een verbindende boodschap: zoek naar overeenkomsten, benadruk niet de verschillen. Dan brengen we samen die proefdiervrije wetenschap – of: die wetenschap met humane meetmodellen – steeds een stukje dichterbij.
Vertegenwoordigers van Nederland bij Lush
Lush is een groot internationaal merk dat zich bezighoudt met het duurzaam en diervriendelijk produceren van cosmeticaproducten als zeep, badbruisballen, make-up en bodylotion. Ieder jaar organiseert de wetenschappelijke tak van Lush, verantwoordelijk voor de productontwikkeling, een congres. Dit jaar werden wij gevraagd om tijdens een sessie over de stand van zaken te vertellen hoe ver Nederland is in de transitie naar een proefdiervrije wetenschap en wat onze rol als NGO daarin is.
Onze directeur Debby hield haar praatje gewoon vanaf kantoor: de conferentie is namelijk volledig online. En toch was het supertof dat we hierbij waren. Het is voor zo’n groot wereldwijd congres waar alle grote spelers bij zijn, al tof dat je als klein land überhaupt vertegenwoordigd bent. Maar dat van al die partijen die in Nederland bezig zijn met de proefdiervrije transitie, wij dan ook nog eens gevraagd werden om dat kleine landje te vertegenwoordigen, maakte het extra bijzonder. Een prachtig podium om ons verhaal te doen én om nieuwe connecties te leggen voor toekomstige samenwerkingen.
Dit bericht op Instagram bekijken
Kamerleden voorlichten over proefdiervrije innovatie
Proefdiervrije innovatie is stiekem best een ingewikkeld politiek dossier. Met wat er binnen wet- en regelgeving wel en niet mag, wat wetenschappers al kunnen en waar nog aan gewerkt wordt. Om ervoor te zorgen dat de woordvoerders van de verschillende partijen inhoudelijk met voldoende bagage het commissiedebat over de proefdiervrije transitie in zouden gaan, had de Tweede Kamer dan ook dertien mensen uitgenodigd om vanuit verschillende perspectieven hun kennis over en visie op de proefdiervrije transitie te delen. En wij waren erbij. Of het aan onze bijdrage lag zullen we natuurlijk nooit weten, maar in het commissiedebat dat volgde op het gesprek waren links en rechts het erover eens dat de proefdiervrije transitie versneld moet worden.
4. We waren vaker zichtbaar in de media
In 2023 besloten we om actief in te zetten op aandacht in de media. Het is immers ontzettend belangrijk om onze kennis te delen en mensen te enthousiasmeren over onze missie. Want voor een volledig proefdiervrije toekomst hebben we medestanders nodig in de hele samenleving. En die medestanders vinden we alleen als zij weten hoeveel mooie ontwikkelingen op het gebied van proefdiervrije innovatie er nu al zijn en dat we dierproeven helemaal niet meer nodig hebben.
En die inspanning had succes! Onze directeur Debby mocht bijvoorbeeld aanschuiven bij Koffietijd en op NPO Radio 1 bij het programma Vroege Vogels. Bij Vroege Vogels zat Debby samen met Katja Wolthers, die ook al met Lola schitterde in de campagne: Dierproeven, niet meer van deze tijd. Dat we samen aan mochten schuiven, maakte het extra leuk. Het is de beste manier om te laten zien dat we onze missie samen met wetenschappers uitvoeren.
5. We werden weer volop gesteund door onze donateurs
Eerlijk is eerlijk: de steun van onze donateurs is eigenlijk ieder jaar een hoogtepunt. Omdat wij volledig gefinancierd worden door particulieren zijn wij ontzettend dankbaar voor onze trouwe achterban. Extra bijzonder vinden wij het als donateurs in actie komen voor onze missie. Zoals Sonja Tepper, die dit jaar al voor de vijfde keer de Nijmeegse Vierdaagse liep voor proefdieren. En Marvin van der Putten, die vijf dagen lang op zijn fiets stapte om zo veel mogelijk geld op te halen voor proefdiervrij onderzoek. Leuk om te merken is dat er vanuit kinderen en jongeren steeds meer interesse komt in proefdiervrije innovatie. Zij weten ons steeds vaker te vinden voor spreekbeurten en snuffelstages. En als zij op jonge leeftijd al zo betrokken zijn bij proefdieren, dan belooft dat natuurlijk een hoop goeds voor de volgende generatie.
6. We vierden de vijfjarige verjaardag van onze samenwerking met de Nederlandse Brandwonden Stichting
De Nederlandse Brandwonden Stichting was vijf jaar geleden de eerste gezondheidsorganisatie waarmee we een samenwerking aangingen. En die samenwerking mocht dit jaar vijf kaarsjes uitblazen. Dat we krachten bundelden met de Nederlandse Brandwonden Stichting voelde voor ons toen al heel logisch en zo voelt dat nog steeds. Het is namelijk het eerste fonds dat zich bewust inzet voor onderzoek zonder proefdieren.
Nauwkeurige voorspellingen
Wereldwijd worden er nog steeds veel dieren ingezet voor brandwondenonderzoek. Dan moet je denken aan muizen en ratten, maar ook aan varkens en paarden. Dit jaar stonden we stil bij vijf jaar samenwerking waarin we onder meer het onderzoek steunden van dr. ir Fred Vermolen, die een wiskundig model ontwikkelde om de genezing van brandwonden nauwkeurig te voorspellen.
Wij hebben dan ook geen wiskundig model nodig om óók een nauwkeurige voorspelling te doen: dat we binnen deze samenwerking nog heel veel mooie resultaten gaan boeken. Zoals het onderzoek van Patrick Mulder dat we nu samen mogelijk maken. In een vorig onderzoek brachten Patrick en zijn collega’s de verschillende ontstekingscellen in brandwonden in kaart. Met het vervolgonderzoek proberen ze de ontstekingsreactie beter te begrijpen en werken ze toe naar het testen van geneesmiddelen waarmee ze die ontstekingsreactie onder controle willen krijgen.
7. We investeerden €200.000 in een baanbrekend project om menselijk restweefsel te gebruiken in onderzoek
VitalTissue is een uniek project dat vitaal menselijk weefsel dat overblijft na operaties beschikbaar maakt voor wetenschappelijk onderzoek. Dit doen ze door ziekenhuizen en onderzoeksinstellingen met elkaar te verbinden. Want al dat restweefsel moet natuurlijk wel van de operatietafel in het laboratorium komen. Eenmaal in het laboratorium gebruiken onderzoekers het weefsel om medicijnen te testen – en dat scheelt proefdieren.
Wij zijn dan ook superblij en trots dat wij €200.000 konden bijdragen aan de maar liefst 1,5 miljoen euro die VitalTissue ontving voor de tweede fase in het opzetten van dit schijnbaar simpele maar oh zo baanbrekende logistieke netwerk. Want wat op de ene plek niet meer dan restweefsel is, vervangt op de andere plek als onderzoeksweefsel proefdieren. En zorgt daarmee ook voor testresultaten die beter overeenkomen met hoe een mensenlichaam in de praktijk reageert.
‘Goede toegang tot vitaal humaan weefsel is een belangrijke voorwaarde voor de ontwikkeling en toepassing van bestaande en nieuwe onderzoeksmodellen naar ziektes en veiligheid van geneesmiddelen. Met deze subsidie kunnen we, met alle betrokkenen, onze ideeën echt in de praktijk brengen.’ Cyrille Krul en Evita van de Steeg, mede-initiatiefnemers van VitalTissue
8. We inspireerden een nieuwe generatie onderzoekers om proefdiervrij te werken
Al meer dan tien jaar geven we colleges aan studenten die aan de universiteit of de hogeschool de cursus ‘Proefdierkunde’ volgen. Deze cursus is verplicht voor alle jonge onderzoekers in spe die later onderzoek willen doen op proefdieren. Dat wij aan vrijwel alle onderwijsinstellingen die deze cursus aanbieden een gastcollege mogen geven, geeft ons dan ook een direct en waardevol lijntje naar de wetenschappers van morgen. De afgelopen jaren stond collega Janneke voor de klas, maar omdat die dit jaar begon aan een nieuwe uitdaging, werden de colleges overgenomen door Anne. Een mooi moment om de inhoud van de colleges weer eens kritisch te bekijken en in een nieuw jasje te steken.
We pasten de rode draad aan naar ‘inspireren om te werken met vernieuwende proefdiervrije modellen’. Een insteek die aan lijkt te slaan bij de nieuwe generatie. En dat is fantastisch! Want als ze straks proefdiervrij aan de slag willen en daar iets voor nodig hebben, weten zij ons te vinden. Zo hebben wij dit jaar bijvoorbeeld een student niet alleen geïnspireerd om met een humaan nierdialysemodel te werken, maar dit onderzoek ook gefinancierd.
9. Proefdiervrij Venture Challenge
Sinds 2021 organiseren we de Proefdiervrij Venture Challenge en de editie van dit jaar was ook weer een groot succes. Het gebeurt nog veel te weinig dat onderzoekers een bedrijf starten. En dat terwijl dit een fantastische manier is om de impact van het proefdiervrije model dat zij ontwikkeld hebben te vergroten. Vaak hebben onderzoekers alleen geen idee hoe ze dit aan zouden moeten pakken. En precies daar is de Proefdiervrij Venture Challenge voor: twee driedaagse bootcamps, coachingssessies en een finale waarin de teams hun start-up presenteren aan een jury bestaande uit experts uit het wetenschappelijke veld en uit het bedrijfsleven én aan een panel van investeerders.
Een inspirerende presentatie van Unilever
Die prijs reiken we uit tijdens het Proefdiervrij Event, een evenement waarop proefdiervrije pioniers vertellen waar ze aan werken en bezoekers zo meenemen langs proefdiervrije innovaties en technologieën. Dit jaar kwam onze keynote uit het bedrijfsleven. Prof. dr. Paul Carmichael werkt voor Unilever, wat het extra leuk maakte dat hij wilde komen. Want ook al is Unilever al lang voorloper op het gebied van proefdiervrije modellen, vaak is het bedrijfsleven terughoudend om met dit onderwerp naar voren te treden. Zijn presentatie was voor ons dan ook zeker een hoogtepunt: een teken dat ook bedrijven uit durven te spreken dat ze onze missie delen.
‘Van de Proefdiervrij Venture Challenge 2022 hebben de teams van Chiron en Insteps zich inmiddels ingeschreven als bedrijf. En dat is precies waarom we het organiseren.’ – Saskia Aan, Adviseur Wetenschap & Innovatie bij Proefdiervrij
Op naar 2024
Wij kijken met een goed gevoel terug op 2023 en zitten bomvol energie om ook in 2024 weer keihard te werken aan die wereld zonder proefdieren. Zodat we in december volgend jaar weer een hoop hoogtepunten kunnen delen en weer kunnen zeggen: we zijn er nog niet … maar we zijn verder dan je denkt.
